Bilge Kağan, İkinci Göktürk Kağanlığı'nın dördüncü hükümdarı ve Türk tarihinin en önemli hükümdarlarından biridir. 683 yılında doğan Bilge Kağan, babası İlteriş Kağan'ın ölümünden sonra amcası Kapgan Kağan'ın himayesinde büyümüş ve genç yaşta devlet işlerine katılmıştır. Yönetimi altında, Göktürk Devleti'nin sınırları genişlemiş ve birçok başarıya imza atılmıştır. Bilge Kağan hakkında daha detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.
Bilge Kağan Yazıtı, Bilge Kağan'ın hayatı ve başarıları hakkında bilgi veren, onun devlet yönetimindeki tutumunu, adalet anlayışını, halkıyla olan ilişkisini ve dönemin sosyal ve siyasi yapısına dair önemli ipuçlarını yansıtır. Yazıtın yüksekliği 3.80 metredir. Doğu yüzünde 41 satır, güney ve kuzey yüzlerinde on beşer satır yer almaktadır. Batı yüzünde bir de Çince yazı yer almaktadır. Bu yazıtta konuşan Bilge Kağan'dır ve oğlu Yollug Tigin tarafından yazılmıştır. Yazıt, 734 yılında ölen Bilge Kağan anısına, 735 yılında oğlu Tengri Kağan tarafından dikilmiştir. Ne yazık ki bu yazıt, Kül Tigin Yazıtı'na oranla daha çok tahribat görmüştür.
Bilge Kağan Yazıtı, Moğolistan'da Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır. Bilge Kağan Yazıtı ile Kül Tigin Yazıtı arasındaki uzaklık bir kilometredir. Bazı bölümleri Kül Tigin Yazıtı'ndan aktarılmıştır. Ondan farklı olarak Kül Tigin'in ölümünden sonraki olayları da anlatmıştır.
Not: ---- ve ... işaretleri yazıttaki okunamayan kelimeleri veya cümleleri simgeler.
Not 2: Yazıtın günümüz Türkçesine çevirisi "Orhon Yazıtları" kitabından alınmıştır.
Doğu Yüzü
| D1 | 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐱅𐰏: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐱃𐰢𐱁: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣: 𐰽𐰉𐰢: 𐰴𐰭𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: ----𐰦𐰀: 𐰞----𐱃𐰃: 𐰾𐰃𐰼: 𐱃𐰆𐰴𐰕: 𐰆𐰍𐰕: 𐰘𐰃: 𐰓𐰕: 𐰚𐰼𐰚𐰇𐰠𐰏:𐰋𐰏𐰠𐰼𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃: ----: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐱅𐰭𐰼𐰃----: | TeŊRİ: TeG: TeŊRİ: YaRaTMıŞ: TÜRK: BİLGE: KaGaN: SaBıM: KaŊıM: TÜRK: BİLGE: ----NDA: aL----TI: SİR: TOKuZ: OGuZ: iYİ: eDiZ: KeReKÜLüG: BeGLeRİ: BODuNI: ----: TÜRK: TeŊRİ----: | Tanrı gibi, Tanrı (hükümdar) yapmış, Türk Bilge Hakan, sözüm: Babam Türk Bilge (Hakan ......) Altı Sir, Dokuz Oğuz, İki Ediz çadırlı beyleri (ve) halkı........(Türk) Tanrı..... |
| D2 | 𐰇𐰕𐰀:𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰸𐰢𐰀: 𐰇𐰠𐱅𐰲𐰃𐰲𐰀: 𐰽𐰴𐰣𐰍𐰢𐰀: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰏𐰼𐰯: 𐰾𐰋𐰤𐰯: 𐱃𐰆𐰭𐱃𐰢𐱁: 𐰚𐰇𐰕𐰃: 𐰘𐰇𐰏𐰼𐰚𐰇𐰼𐱅𐰃: 𐰋𐰇𐰓𐰚𐰀: 𐰇𐰕𐰢: 𐰆𐰞𐰺𐰯: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰍𐰺: 𐱅𐰇𐰼𐰏: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰉𐰆𐰞𐰭𐰑𐰴𐰃: ----: 𐰃𐱅𐰓𐰢: 𐰇𐰕𐰀: 𐰚𐰇𐰚: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰽𐰺𐰀: 𐰖𐰍𐰕: 𐰘𐰺: 𐰴𐰃𐰞𐰦𐰸𐰑𐰀: 𐰚𐰃𐰤: 𐰺𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰃: 𐰆𐰍𐰞𐰃: 𐰴𐰃𐰞𐰣𐰢𐰾: | ÜZE: KaGaN: OLuRTuM: OLuRTUKuMA: ÖLTeÇİÇE: SaKıNıGMA: TÜRK: BeGLeR: BODuN: öGiRiP: SeBiNiP: TOŊTaMıŞ: GÖZİ: YÜGeRi KÖRTİ: BÖDKE: ÖZüM: OLıRıP: BUNÇA: aGıR: TÖRüG: TÖRT: BOLuŊDaKI: ----: İTDiM: ÜZE: KÖK: TeŊRİ: aSRA: YaGıZ: YeR: KILıNDUKDA: iKİN: aRA: KİŞİ: OGLI: KILıNMıŞ: | üzerine hakan oturdum. (Tahta) oturduğumda, ölecekmiş gibi düşünceli olan Türk beyleri (ve) halkı kıvanıp sevinip yere eğilmiş gözleri yukarıya baktı. Bu devirde kendim (tahta) oturup bunca değerli yasayı dört bucaktaki ... Üstte mavi gök(yüzü) altta (da) yağız yer yaratıldığında, ikisinin arasında insan oğulları yaratılmış. |
| D3 | 𐰚𐰃𐰾𐰃: 𐰆𐰍𐰞𐰃𐰦𐰀: 𐰇𐰕𐰀: 𐰲𐰇𐰢: 𐰯𐰀𐰢: 𐰉𐰆𐰢𐰣: 𐰴𐰍𐰣: 𐰃𐰾𐱅𐰢𐰃: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐰢𐱁: 𐰆𐰞𐰺𐰯𐰣: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰭: 𐰃𐰠𐰃𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐱃𐰆𐱃𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐰢𐰾: 𐰃𐱅𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐰢𐰾: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰉𐰆𐰞𐰭: 𐰴𐰆𐰯: 𐰖𐰍𐰃: 𐰼𐰢𐰾: 𐰾𐰇: 𐰾𐰇𐰠𐰯𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰉𐰆𐰞𐰭𐰑𐰴𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰴𐰆𐰯: 𐰞𐰢𐰾: 𐰚𐰆𐰯: 𐰉𐰕: 𐰴𐰃𐰞𐰢𐰾: 𐰉𐱁𐰞𐰍𐰍: 𐰘𐰰𐰦𐰼𐰢𐰾: 𐱅𐰃𐰕𐰲𐰏𐰏: 𐰾𐰇𐰚𐰇𐰼𐰢𐰾: 𐰃𐰠𐰏𐰠𐰇: 𐰴𐰑𐰺𐰴𐰣: 𐰘𐰃𐱁𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰚𐰃𐰼𐰇: | KİŞİ: OGLINDA: ÜZE: eÇÜM: aPAM: BUMıN: KaGaN: İSTeMİ: KaGaN: OLuRMıŞ: OLuRıPaN: TÜRK: BODuNıŊ: İLİN: TÖRÜSÜN: TUTA: BİRMiŞ: İTİ: BİRMiŞ: TÖRT: BULıŊ: KOP: YaGI: eRMiŞ: SÜ: SÜLePeN: TÖRT: BOLuŊDaKI: BODuNıG: KOP: aLMıŞ: KOP: BaZ: KILMıŞ: BaŞLıGıG: YÜKüNDüRMiŞ: TİZLiGiG: SÖKüRMiŞ: İLGeRÜ: KaDıRKaN: YIŞKA: TeGİ: KİRÜ: | İnsan oğullarının üzerinde (de) atalarım dedelerim Bumın Hakan, İştemi Hakan (hükümdar olarak) tahta oturmuş. Tahta oturarak, Türk halkının devletini (ve) yasalarını yönetivermiş (ve) düzenleyivennişler. Dört bucak hep düşman imiş. Ordular sevk ederek, dört bucaktaki halkları (hep almış, hep kendilerine bağımlı kılmışlar). Başlılara baş eğdirmiş, dizlilere diz çöktürmüşler. Doğuda Kingan dağlarına kadar, batıda |
| D4 | 𐱅𐰢𐰼𐰴𐰯𐰍𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰸𐰆𐰦𐰺𐰢𐰾: 𐰚𐰃𐰤: 𐰺𐰀: 𐰃𐰓𐰃: 𐰆𐰴𐰽𐰕: 𐰰𐰇𐰚: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰨𐰀: 𐰆𐰞𐰺𐰆𐰺: 𐰼𐰢𐰾: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣: 𐰼𐰢𐰾: 𐰞𐰯: 𐰴𐰍𐰣: 𐰼𐰢𐰾: 𐰉𐰆𐰖𐰺𐰸𐰃: 𐰘𐰢𐰀: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰼𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰞𐰯: 𐰼𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰃: 𐰘𐰢𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃: 𐰘𐰢𐰀: 𐱅𐰇𐰕: 𐰼𐰢𐰾: 𐰣𐰃: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰃𐰠𐰏: 𐰨𐰀: 𐱃𐰆𐱃𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰃𐰠𐰏: 𐱃𐰆𐱃𐰯: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰏: 𐰃𐱅𐰢𐰾: 𐰇𐰕𐰃: 𐰨𐰀: 𐰚𐰼𐰏𐰚: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰾: | TeMiRKaPıGKA: TeGİ: KONDuRMıŞ: iKİN: aRA: İDİ: OKSuZ: KÖK: TÜRK: aNÇA: OLuRUR: eRMiŞ: BİLGE: KaGaN: eRMiŞ: aLP: KaGaN: eRMiŞ: BUYRUKI: YiME: BİLGE: eRMiŞ: eRiNÇ: aLP: eRMiŞ: eRiNÇ: BeGLeRİ: YiME: BODuNI: YiME: TÜZ: eRMiŞ: aNI: ÜÇÜN: İLiG: aNÇA: TUTMıŞ: eRiNÇ: İLiG: TUTıP: TÖRÜG: İTMiŞ: ÖZİ: aNÇA: KeRGeK: BOLMıŞ: | Demir Kapı'ya kadar (halklarını) yerleştirmişler. (Bu) iki (sınır) arasında, pek örgütsüz (ve düzensiz yaşayan) Gök Türkleri düzene sokarak öylece hükmederler imiş. (Onlar) akıllı hakanlar imiş, yiğit hakanlar imiş; (emirleri altındaki) kumandanları (da) akıllı imişler şüphesiz, yiğit imişler şüphesiz. Beyleri de (halkları da barış ve uyum içinde imişler. Onun) için devleti öylece yönetmişler şüphesiz; devleti yönetip yasaları düzenlemişler. (Sonra) kendileri öylece vefat etmişler. |
| D5 | 𐰖𐰆𐰍𐰲𐰃: 𐰾𐰃𐰍𐱃𐰲𐰃: 𐰇𐰭𐰼𐰃: 𐰰𐰇𐰤: 𐱃𐰆𐰍𐰽𐰴𐰑𐰃: 𐰋𐰇𐰚𐰲𐰃: 𐰲𐰇𐰠𐰏𐰠: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅: 𐰯𐰺: 𐰯𐰆𐰺𐰢: 𐰶𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐰇𐰲𐰸𐰆𐰺𐰃𐰴𐰣: 𐰆𐱃𐰕𐱃𐱃𐰺: 𐰶𐰃𐱃𐰪: 𐱃𐱃𐰉𐰃: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰚𐰠𐰯𐰤: 𐰽𐰃𐰍𐱃𐰀𐰢𐰾: 𐰖𐰆𐰍𐰞𐰀𐰢𐰾: 𐰦𐰍: 𐰚𐰇𐰠𐰏: 𐰴𐰍𐰣: 𐰼𐰢𐰾: 𐰦𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰼𐰀: 𐰃𐰤𐰃𐰾𐰃: 𐰴𐰍𐰣: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰆𐰍𐰞𐰃𐱃𐰃: 𐰴𐰍𐰣: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰦𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰼𐰀: 𐰃𐰤𐰃𐰾𐰃: 𐰲𐰃𐰾𐰃𐰤: 𐱅𐰏: | YUGÇI: SIGıTÇI: ÖŊRE: KÜN: TOGSıKDA: BÖKLİ: ÇÖLüGiL: TaBGaÇ: TÜPÜT: aPaR: PURuM: KIRKıZ: ÜÇKURIKaN: OTuZTaTaR: KITaYN: TaTaBI: BUNÇA: BUDoN: KeLİPeN: SIGTAMıŞ: YUGLAMıŞ: aNTaG: KÜLüG: KAGaN: eRMiŞ: aNDA: KİSRE: İNİSİ: KaGaN: BOLMıŞ: eRiNÇ: OGLITI: KaGaN: BOLMıŞ: eRiNÇ: aNDA: KİSRE: İNİSİ: eÇİSİN: TeG: | (Cenaze törenlerine) yasçı (ve) ağlayıcı (olarak) doğuda gün doğusundan Bükli Çöl halkı, Çinliler, Tibetliler, Avarlar, Bizanslılar, Kırgızlar, Üç Kurıkanlar, Otuz Tatarlar, Kıtaylar, Tatabılar ... bunca halklar gelerek ağlamışlar, yas tutmuşlar. (Onlar) onca ünlü hakanlar imiş. Ondan sonra kardeşleri hakan olmuşlar şüphesiz, oğullan hakan olmuşlar şüphesiz. Ondan (sonra kardeşleri ağabeyleri gibi) |
| D6 | 𐰴𐰃𐰞𐰣𐰢𐰑𐰸: 𐰼𐰨: 𐰆𐰍𐰞𐰃: 𐰴𐰭𐰃𐰤: 𐱅𐰏: 𐰴𐰃𐰞𐰣𐰢𐰑𐰸: 𐰼𐰨: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰾𐰃𐰕: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰖𐰉𐰞𐰴: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰉𐰆𐰖𐰴𐰸𐰃: 𐰘𐰢𐰀: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰾𐰕: 𐰼𐰨: 𐰖𐰉𐰞𐰴: 𐰼𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃: 𐱅𐰇𐰕𐰾𐰕: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱅𐰋𐰠𐰏𐰃𐰤: 𐰚𐰇𐰼𐰠𐰏: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰺𐰢𐰴𐰲𐰃𐰾𐰃𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰃𐰤𐰠𐰃: 𐰲𐰃𐰠𐰃: 𐰚𐰃𐰭𐰾𐰇𐰼𐱅𐰰𐰃𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰋𐰏𐰠𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰞𐰃𐰍: | KILıNMaDUK: eRiNÇ: OGLI: KaNGIN: TeG: KILıNMaDUK: eRiNÇ: BİLiGSİZ: KaGaN: OLuRMıŞ: eRiNÇ: YaBLaK: KaGaN: OLuRMıŞ: eRiNÇ: BUYRUKI: YiME: BİLiGSiZ: eRiNÇ: YaBLaK: eRMiŞ: eRiNÇ: BeGLeRİ: BODuNI: TÜZSüZ: ÜÇÜN: TaBGaÇ: BODuN: TeBLiGİN: KÜRLüG: ÜÇÜN: aRMaKÇISIN: ÜÇÜN: İNiLİ: eÇİLİ: KİŊŞÜRTÜKİN: ÜÇÜN: BeGLİ: BODuNLIG: | yaratılmamış şüphesiz, oğullan babaları gibi yaratılmamış şüphesiz. Akılsız hakanlar (tahta) oturmuş şüphesiz, kötü hakanlar (tahta) oturmuş şüphesiz. (Onların) kumandanları da akılsız imişler şüphesiz, kötü imişler şüphesiz. Beyleri (ve) halkı itaatkar olmadığı için, Çin halkı hilekar (ve) sahtekar olduğu için, (aldatıcı ve kandırıcı) olduğu için, erkek kardeşlerle ağabeyleri birbirlerine düşürdüğü için, beylerle halkı |
| D7 | 𐰖𐰆𐰭𐱁𐰆𐰺𐱃𐰸𐰃𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰃𐰠𐰠𐰓𐰰: 𐰃𐰠𐰃𐰤: 𐰃𐰲𐰍𐰣𐰆: 𐰃𐰑𐰢𐰾: 𐰴𐰍𐰣𐰞𐰑𐰸: 𐰴𐰍𐰣𐰃𐰣: 𐰘𐰃𐱅𐰼𐰇: 𐰃𐰑𐰢𐰾: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰴𐰀: 𐰋𐰏𐰠𐰚: 𐰆𐰺𐰃: 𐰆𐰍𐰞𐰃𐰤: 𐰴𐰆𐰞: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰾𐰃𐰠𐰚: 𐰶𐰃𐰕: 𐰆𐰍𐰞𐰤: 𐰚𐰇𐰭: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰀𐱃𐰃𐰤: 𐰃𐱃𐰃: 𐱃𐰉𐰍𐰲𐰍𐰃: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰀𐱃𐰃𐰤: 𐱃𐰆𐱃𐰯𐰣: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰚𐰇𐰼𐰢𐰾: 𐰠𐰏: 𐰘𐰃𐰞: | YOŊŞURTUKIN: ÜÇÜN: TÜRK: BODuN: İLLeDÜK: İLİN: IÇGıNU: IDMıŞ: KaGaNLaDUK: KaGaNIN: YİTüRÜ: IDMıŞ: TaBGaÇ: BODuNKA: BeGLiK: URI: OGLIN: KUL: BOLDI: iŞİLiK: KIZ: OGLıN: KÜŊ: BOLDI: TÜRK: BeGLeR: TÜRK: ATIN: ITI: TaBGaÇGI: BeGLeR: TaBGaÇ: ATIN: TUTuPaN: TaBGaÇ: KaGaNKA: KÖRMiŞ: eLiG: YIL: | karşılıklı kışkırttığı için, Türk halkı kurduğu devletini elden çıkarıvermiş, tahta oturttuğu hakanını kaybedivermiş. (Bu yüzden, Türk halkı) Çin halkına bey olmağa layık erkek evladını kul yaptı, hanım olmağa layık kız evladını (da) cariye yaptı. Türk beyleri 1'ürk ünvanlarını bıraktı; Çinlilerin hizmetindeki Türk beyleri Çin (ünvanlannı alarak Çin imparatoruna tabi olmuşlar. Elli yıl) |
| D8 | 𐰃𐰾𐰏: 𐰚𐰇𐰲𐰏: 𐰋𐰃𐰼𐰢𐰾: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰰𐰇𐰤: 𐱃𐰆𐰍𐰽𐰴𐰑𐰀: 𐰋𐰇𐰚𐰠𐰃: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰘𐰇: 𐰋𐰃𐰼𐰢𐰾: 𐰸𐰆𐰺𐰍𐰺𐰆: 𐱅𐰢𐰼𐰴𐰯𐰍𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰘𐰇: 𐰋𐰃𐰼𐰢𐰾: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰃𐰠𐰃𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰞𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐰢𐰾: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰴𐰺𐰀: 𐰴𐰢𐰍: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰨𐰀: 𐱅𐰃𐰢𐰾: 𐰃𐰠𐰠𐰏: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰼𐱅𐰢: 𐰃𐰠𐰢: 𐰢𐱃𐰃: 𐰴𐰣𐰃: 𐰚𐰢𐰚𐰀: 𐰃𐰠𐰏: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰆𐰺𐰢𐰤: 𐱅𐰃𐰼: 𐰼𐰢𐰾: | İŞiG: KÜÇiG: BİRMiŞ: İLGeRÜ: KÜN: TOGSuKDA: BÖKLİ: KaGaNKA: TeGİ: SÜLeYÜ: BİRMiŞ: KURıGaRU: TeMiRKaPıGKA: TeGİ: SÜLeYÜ: BİRMiŞ: TaBGaÇ: KaGaNKA: İLİN: TÖRÜSİN: aLI: BİRMiŞ: TÜRK: KaRA: KaMaG: BODuN: aNÇA: TİMiŞ: İLLiG: BODuN: eRTiM: İLiM: ıMTI: KaNI: KiMKE: İLiG: KaZGaNURMeN: TİR: eRMiŞ: | hizmet etmişler. Doğuda, gün doğusunda, Bükli hakanına kadar sefer edivermişler, batıda Demir Kapı'ya kadar sefer edivermişler; Çin imparatoru için (böylece) fetihler yapmış, ülkeler almışlar. Türk avam halkı şöyle demiş: "Devlet sahibi (bir) halk (idim; devletim şimdi nerde? Kimin için ülkeler fethediyorum?" der imiş). |
| D9 | 𐰴𐰍𐰣𐰞𐰍: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰼𐱅𐰢: 𐰴𐰍𐰣𐰢: 𐰴𐰣𐰃: 𐰤𐰀: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰃𐰾𐰏: 𐰚𐰇𐰲𐰏: 𐰋𐰃𐰼𐰇𐰼𐰢𐰤: 𐱅𐰃𐰼: 𐰼𐰢𐰾: 𐰨𐰀: 𐱅𐰃𐰯: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰖𐰍𐰃: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰾: 𐰖𐰍𐰃: 𐰉𐰆𐰞𐰯: 𐰃𐱅𐰤𐰇: 𐰖𐰺𐱃𐰆𐰣𐰆: 𐰆𐰢𐰑𐰸: 𐰖𐰣: 𐰃𐰲𐰚𐰢𐰾: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰃𐰾𐰏: 𐰚𐰇𐰲𐰏: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰰𐰏𐰼𐰇: 𐰽𐰴𐰣𐰢𐱃𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰠𐰇𐰼𐰘𐰃𐰤: 𐰆𐰺𐰍𐰽𐰺𐱃𐰖𐰃𐰤: 𐱅𐰃𐰼: 𐰼𐰢𐰾: 𐰖𐰆𐰴𐰑𐰆: 𐰉𐰺𐰃𐰺: 𐰼𐰢𐰾: 𐰇𐰕𐰀: | KaGaNLıG: BODuN: eRTiM: KaGaNıM: KaNI: NE: KaGaNKA: İŞiG: KÜÇüG: BERÜRMeN: TİR: eRMiŞ: aNÇA: TİP: TaBGaÇ: KaGaNKA: YaGI: BOLMıŞ: YaGI: BOLuP: İTiNÜ: YaRaTUNU: UMaDUK: YaNA: İÇiKMiŞ: BUNÇA: İŞiG: KÜÇüG: BİRTÜKGeRÜ: SaKıNMaTI: TÜRK: BODuN: ÖLÜReYİN: URuGSıRaTaYIN: TİR: eRMiŞ: YUKaDU: BaRIR: eRMiŞ: ÜZE: | "Hakan sahibi (bir) halk idim; hakanım nerde? Hangi hakana hizmet ediyorum?" der imiş. Böyle deyip Çin imparatoruna düşman olmuş. Düşman olmuş, (fakat) kendini düzene sokup (iyi) örgütlenememiş, yine (Çinlilere) bağımlı olmuş. (Çin halkı) bunca hizmet ettiğini düşünmeden "Türk halkını öldür(eyim, neslini yok edeyim)" der imiş. (Türk halkı) yok olmak üzere imiş. Yukarıda(ki) |
| D10 | 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐱅𐰭𐰼𐰃𐰾𐰃: 𐱅𐰇𐰺𐰰: 𐰃𐰑𐰸: 𐰘𐰃𐰼𐰃: 𐰽𐰆𐰉𐰃: 𐰨𐰀: 𐱅𐰢𐰾: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰖𐰆𐰸: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰕𐰆𐰣: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰉𐰆𐰞𐰲𐰆𐰣: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰴𐰭𐰢: 𐰃𐰠𐱅𐰼𐰾: 𐰴𐰍𐰣𐰍: 𐰇𐰏𐰢: 𐰃𐰠𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐱃𐰆𐰣𐰍: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐱅𐰇𐰯𐰾𐰃𐰦𐰀: 𐱃𐰆𐱃𐰯: 𐰘𐰇𐰏𐰼𐰇: 𐰚𐰇𐱅𐰇𐰼𐰢𐰾: 𐰼𐰨: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰘𐰃𐱅𐰃𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰼𐰤: 𐱃𐱁𐰚𐰢𐰾: 𐱃𐱁𐰺𐰀: 𐰖𐰆𐰺𐰖𐰆𐰺: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰚𐰇: 𐰾𐰓𐰯: 𐰉𐰞𐰶𐰑𐰴𐰃: 𐱃𐰍𐰶𐰢𐰾: 𐱃𐰍𐰑𐰴𐰃: | TÜRK: TeŊRİSİ: TÜRK: IDUK: YİRİ: SUBI: aNÇA: iTMiŞ: TÜRK: BODuN: YOK: BOLMaZUN: TİYiN: BODuN: BOLÇUN: TİYiN: KaŊıM: İLTeRiŞ: KaGaNıG: ÖGüM: İLBİLGE: KaTUNıG: TeŊRİ: TÖPüSİNDE: TUTuP: YÜGeRÜ: KÖTÜRMiŞ: eRiNÇ: KaŊıM: KaGaN: YİTİYiGiRMİ: eRiN: TaŞıKMıŞ: TaŞRA: YORuYOR: TİYiN: KÜ: eŞiDiP: BaLIKDaKI: TaGIKMıŞ: TaGDakI: | Türk Tanrısı, Türk kutsal yer (ve) su (ruhları) şöyle yapmışlar şüphesiz: Türk halkı yok olmasın diye, halk olsun diye, babam İlteriş Hakanı (ve) annem İlbilge Hatun'u göğün tepesinde tutup (daha) yukarı kaldırdılar şüphesiz. Babam Hakan on yedi erle baş kaldırmış.· "(İlteriş) baş kaldırıyor" diye haber alıp şehirdekiler dağa çıkmış, dağdakiler |
| D11 | 𐰃𐰤𐰢𐰾: 𐱅𐰃𐰼𐰠𐰯: 𐰘𐱅𐰢𐰾: 𐰼: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰾: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰰𐰇𐰲: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰰: 𐰇𐰲𐰤: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐰋𐰇𐰼𐰃: 𐱅𐰏: 𐰼𐰢𐰾: 𐰖𐰍𐰃𐰾𐰃: 𐰸𐰆𐰪: 𐱅𐰏: 𐰼𐰢𐰾: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰸𐰆𐰺𐰍𐰺𐰆: 𐰾𐰇𐰠𐰯: 𐱅𐰃𐰼𐰢𐱁: 𐰴𐰆𐰉𐰺𐱃𐰢𐱁: 𐰴𐰢𐰍𐰃: 𐰘𐱅𐰃𐰘𐰕: 𐰼: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰾: 𐰘𐱅𐰃𐰘𐰕: 𐰼: 𐰉𐰆𐰞𐰯: 𐰠𐰾𐰼𐰢𐰾: 𐰚𐰍𐰣𐰽𐰺𐰢𐰾: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰚𐰇𐰭𐰓𐰢𐰾: 𐰸𐰆𐰞𐰑𐰢𐰾: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰾𐰇𐰤: 𐰃𐰲𐰍𐰣𐰢𐰾: | İNMiŞ: TİRiLiP: YeTMiŞ: eR: BOLMıŞ: TeŊRİ: KÜÇ: BİRTÜK: ÜÇiN: KaŊıM: KaGaN: SÜSİ: BÖRİ: TeG: eRMiŞ: YaGISI: KOYN: TeG: eRMiŞ: İLGeRÜ: KURıGaRU: SÜLeP: TİRMiŞ: KUBRaTMıŞ: KaMaGI: YeTİYüZ: eR: BOLMıŞ: YeTİYüZ: eR: BOLıP: iLSiReMiŞ: KaGaNSıRaMıŞ: BODuNıG: KÜŊeDMiŞ: KULaDMıŞ: BODuNıG: TÜRK: TÖRÜSÜN: IÇGıNMıŞ: | (şehire) inmiş, derlenip toplanıp yetmiş kişi olmuşlar. Tanrı güç vermiş (olduğu) için, babam Hakanın askerleri kurt gibi imiş, düşmanları (ise) koyun gibi imiş. Doğuya ve batıya sefer edip (adam) derlemiş toplamış. (Sonunda) hepsi yedi yüz kişi olmuşlar. Yedi yüz kişi olup devlet(siz) (ve) hakansız kalmış halkı, cariye olmuş, kul olmuş halkı, Türk örf ve adetlerini (bırakmış) |
| D12 | 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰲𐰇𐰢: 𐰯𐰀𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰾𐰃𐰨𐰀: 𐰖𐰺𐱃𐰢𐰾: 𐰉𐰆𐱁𐰍𐰆𐰺𐰢𐰾: 𐱅𐰇𐰠𐰃𐰾: 𐱃𐰺𐰑𐰆𐱁: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰦𐰀: 𐱅𐰢𐰾: 𐰖𐰉𐰍𐰆𐰍: 𐱁𐰑𐰍: 𐰦𐰀: 𐰋𐰼𐰢𐰾: 𐰋𐰼𐰘𐰀: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰖𐰍𐰃: 𐰼𐰢𐰾: 𐰘𐰃𐰺𐰖𐰀: 𐰉𐰕: 𐰴𐰍𐰣: 𐱃𐰸𐰆𐰕𐰆𐰍𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰆𐰣: 𐰖𐰍𐰃: 𐰼𐰢𐰾: 𐰶𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐰸𐰆𐰺𐰃𐰴𐰣: 𐰆𐱃𐰕𐱃𐱃𐰺: 𐰶𐰃𐱃𐰪: 𐱃𐱃𐰉𐰃: 𐰸𐰆𐰯: 𐰖𐰍𐰃: 𐰼𐰢𐰾: 𐰴𐰭𐰢: 𐰶𐰃𐰺𐰴: 𐰺𐱃𐰸𐰃: | BODuNıG: eÇÜM: aPAM: TÖRÜSİNÇE: YaRaTMıŞ: BOŞGURMıŞ: TÖLİS: TaRDUŞ: BODuNıG: aNDA: iTMiŞ: YaBGUG: ŞaDıG: aNDA: BiRMiŞ: BiRiyE: TaBGaÇ: BODuN: YaGI: eRMiŞ: YIRıYA: BaZ: KaGaN: TOKUZOGuZ: BODUN: YaGI: eRMiŞ: KIRKıZ: KURIKaN: OTuZTaTaR: KITaYN: TaTaBI: KOP: YaGI: eRMiŞ: KaŊıM: KaGaN: BUNÇA----: KIRK: aRTUKI: | halkı, atalarımın dedelerimin töresince (yeniden) yaratmış (ve) eğitmiş. Tölis (ve) Tarduş halklarını o vakit düzenlemiş. Yabgu'yu (ve) Şad'ı o vakit (onlara) vermiş. Güneyde Çin halkı düşman imiş, kuzeyde bağımlı hakan, Dokuz Oğuz halkı düşman imiş. Kırgızlar, Kurıkanlar, Otuz Tatarlar, Kıtaylar (ve) Tatabılar hep (bize) düşman imiş. (Babam hakan bunca ... halkı ... kırk) |
| D13 | 𐰘𐱅𐰃: 𐰖𐰆𐰞𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰢𐰾: 𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰾𐰇𐰭𐰾: 𐰾𐰇𐰭𐰾𐰢𐰾: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸: 𐰇𐰲𐰇𐰢: 𐰃𐰠𐰠𐰏𐰏: 𐰠𐰾𐰼𐱅𐰢𐰾: 𐰴𐰍𐰣𐰞𐰍𐰍: 𐰴𐰍𐰣𐰽𐰺𐱃𐰢𐰾: 𐰖𐰍𐰃𐰍: 𐰉𐰕: 𐰚𐰃𐰠𐰢𐰾: 𐱅𐰃𐰕𐰠𐰏𐰏: 𐰾𐰇𐰚𐰇𐰼𐰢𐰾: 𐰉𐱁𐰞𐰍𐰍: 𐰘𐰇𐰚𐰦𐰇𐰼𐰢𐰾: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰨𐰀: 𐰃𐰠𐰏: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰏: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰯: 𐰆𐰲𐰀: 𐰉𐰺𐰢𐰾: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰉𐱁𐰞𐰖𐰆: 𐰉𐰕: 𐰴𐰍𐰣𐰍: 𐰉𐰞𐰉𐰞: 𐱅𐰃𐰚𐰢𐰾: 𐰴𐰭𐰢: | YeTİ: YOLI: SÜLeMiŞ: YiGiRMİ: SÜŊüŞ: SÜŊüŞMiŞ: TeŊRİ: YaRLıKaDUK: ÜÇÜN: İLLiGiG: iLSiReTMiŞ: KaGaNLıGıG: KaGaNSıRaTMıŞ: YaGIG: BaZ: KILMıŞ: TİZLiGiG: SÖKÜRMiŞ: BaŞLıGıG: YÜKüNDÜRMiŞ: KaŊıM: KaGaN: aNÇA: İLiG: TÖRÜG: KaZGaNıP: UÇA: BaRMıŞ: KaŊıM: KaGaNKA: BaŞLaYU: BaZ: KaGaNıG: BaLBaL: TİKMiŞ: KaŊıM: | yedi kez sefer etmiş, yirmi (kez) savaşmış. Tanrı (öyle) buyurduğu için, devletliyi devletsiz bırakmış, hakanlıyı hakansız bırakmış, düşmanları bağımlı kılmış, dizlilere diz çöktürmüş, başlılara baş eğdirmiş. Babam hakan, öylece devleti (kurup) yasaları koyup vefat etmiş. Babam hakan için (amcam hakan) önce bağımlı hakanı balbal ( olarak) dikmiş. Babam |
| D14 | 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰲𐰑𐰸𐰑𐰀: 𐰇𐰕𐰢: 𐰾𐰚𐰃𐰕: 𐰖𐱁𐰑𐰀: 𐰴𐰞𐱃𐰢: 𐰆𐰞: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰓𐰀: 𐰇𐰕𐰀: 𐰲𐰃𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰃: 𐰆𐰞𐰺𐰯𐰣: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰘𐰃𐰲𐰀: 𐰃𐱅𐰓𐰃: 𐰃𐰏𐱅𐰃: 𐰲𐰃𐰍𐰪𐰍: 𐰉𐰖: 𐰶𐰡𐰃: 𐰕𐰃𐰍: 𐰰𐰇𐱁: 𐰶𐰡𐰃: 𐰲𐰃𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰸𐰑𐰀: 𐰇𐰕𐰢: 𐱅𐰃𐰏𐰤: 𐰚𐰼----: 𐰃𐰘----: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸: 𐰇𐰲𐰇𐰢: | KaGaN: UÇDUKDA: ÖZüM: SeKİZ: YaŞDA: KaLTıM: OL: TÖRÜDE: ÜZE: eÇİM: KaGaN: OLuRTI: OLuRıPaN: TÜRK: BODuNıG: YİÇE: İTDİ: İGiTİ: ÇIGaNYıG: BaY: KILDI: aZIG: ÖKÜŞ: KILDI: eÇİM: KaGaN: OLuRTUKDA: ÖZüM: TİGiN: eRK----: İY----: TeŊRİ: YaRLıKaDUK: ÜÇÜN: | hakan vefat ettiğinde ben sekiz yaş(ım)da kaldım. O (zamanki) töreye göre amcam Hakan (olarak tahta) oturdu. (Tahta) oturup Türk halkını yeniden düzenledi (ve) yeniden besleyip doyurdu. Yoksulu zengin kıldı, azı çok kıldı. Amcam hakan (tahta) oturduğunda ben prens güc(ünde idim? ...) Tanrı (öyle) buyurduğu için |
| D15 | 𐱅𐰇𐰼𐱅𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰖𐱁𐰃𐰢𐰴𐰀: 𐱃𐰺𐰑𐰆𐱁: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰕𐰀: 𐱁𐰑: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐰲𐰃𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰖𐱁𐰞: 𐰇𐰏𐰕: 𐱁𐰦𐰆𐰭: 𐰖𐰕𐰃𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢𐰕: 𐰸𐰆𐰺𐰍𐰺𐰆: 𐱅𐰢𐰼: 𐰴𐰯𐰍𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢𐰕: 𐰚𐰇𐰏𐰢𐰤: 𐱁𐰀: 𐰶𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐰘𐰃𐰼𐰃𐰭𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢𐰕: 𐰴𐰢𐰍𐰃: 𐰋𐰃𐱁𐰆𐱃𐰕: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢𐰕: 𐰇𐰲𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢𐰕: 𐰃𐰠𐰠𐰏𐰏: 𐰃𐰠𐰾𐰼𐱅𐰓𐰢𐰕: 𐰴𐰍𐰣𐰞𐰍𐰍: 𐰴𐰍𐰣𐰽𐰺𐱃𐰑𐰢𐰕: 𐱅𐰃𐰕𐰠𐰏𐰏: | TÖRTYiGiRMİ: YaŞIMKA: TaRDUŞ: BODuN: ÜZE: ŞaD: OLuRTıM: eÇİM: KaGaN: BİRLE: İLGeRÜ: YaŞıL: ÖGüZ: ŞaNTUŊ: YaZIKA: TeGİ: SÜLeDiMiZ: KURıGaRU: TeMiR: KaPıGKA: TeGİ: SÜLeDiMiZ: KöGMeN: aŞA: KIRKıZ: YİRİŊE: TeGİ: SÜLeDiMiZ: KaMaGI: BİŞOTuZ: SÜLeDiMiZ: ÜÇYiGiRMİ: SÜŊüŞDüMiZ: İLLiGiG: İLSiReTDiMiZ: KaGaNLıGıG: KaGaNSıRaTDıMıZ: TİZLiGiG: | on dört yaşımda Tarduş halkı üzerine Şad oturdum. Amcam hakan ile doğuda San ırmak (ve) Şantung ovasına kadar sefer ettik, batıda Demir Kapı'ya kadar sefer ettik, Köğmen (dağlarının) ötesinde Kırgız ülkesine kadar sefer ettik. Toplam yirmi beş (kez) sefer ettik, on üç (kez) savaştık. Devletliyi devletsiz bıraktık, hakanlıyı hakansız bıraktık. Dizlilere |
| D16 | 𐰾𐰇𐰚𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐰉𐱁𐰞𐰍𐰍: 𐰘𐰰𐰇𐰦𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐱅𐰇𐰼𐰏𐰾: 𐰴𐰍𐰣: 𐱅𐰇𐰼𐰰𐰢: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃𐰢: 𐰼𐱅𐰃: 𐰋𐰃𐰠𐰢𐰓𐰇𐰚𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰋𐰃𐰕𐰭𐰀: 𐰖𐰭𐰞𐰑𐰸𐰃𐰤: 𐰖𐰕𐰃𐰦𐰸𐰃𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰴𐰍𐰣𐰃: 𐰇𐰠𐱅𐰃: 𐰉𐰆𐰖𐰺𐰸𐰃: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰃: 𐰘𐰢𐰀: 𐰇𐰠𐱅𐰃: 𐰆𐰣: 𐰸: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰢𐰏𐰚: 𐰚𐰇𐰼𐱅𐰃: 𐰲𐰇𐰢𐰕: 𐰯𐰀𐰢𐰕: 𐱃𐰆𐱃𐰢𐰾: 𐰘𐰃𐰼: 𐰽𐰆𐰉: 𐰃𐰓𐰾𐰕: 𐰴𐰞𐰢𐰕𐰆𐰣: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰃𐱅𐰯: 𐰖𐰺𐱃𐰯: ----: 𐰉𐰺𐰽: 𐰋𐰏: | SÖKüRTüMiZ: BaŞLıGıG: YÜKÜNDüRTüMiZ: TÜRGiŞ: KAGaN: TÜRÜKüM: BUDuNIM: eRTİ: BİLMeDÜKiN: ÜÇÜN: BİZiŊE: YaŊıLDUKIN: YaZINDUKIN: ÜÇÜN: KaGaNI: ÖLTİ: BUYRUKI: BeGLeRİ: YiME: ÖLTİ: ON: OK: BODuN: eMGeK: KÖRTİ: eÇÜMiZ: aPAMıZ: TUTMıŞ: YİR: SUB: İDiSiZ: KaLMaZUN: TİYiN: aZ: BODuNıG: İTiP: YaRaTıP: ----: BarS: BeG: | diz çöktürdük, başlılara baş eğdirdik. Türgiş hakanı (kendi) Türk'üm, (kendi) halkım idi. Bilgisizliği yüzünden, bize karşı hatalı hareket ettiğinden, hakanları öldü, kumandanları (ve) beyleri de öldü, On-Ok halkı ıstırap gördü. Atalarımızın dedelerimizin zaptettiği topraklar ve sular sahipsiz kalmasın diye (Az halkını düzene sokup örgütleyerek ... Bars, bey) |
| D17 | 𐰼𐱅𐰃: 𐰴𐰍𐰣: 𐱃𐰍: 𐰉𐰆𐰦𐰀: 𐰋𐰃𐰕: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐰾𐰃𐰭𐰠𐰢: 𐰸𐰆𐰨𐰖𐰆𐰍: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐰇𐰕𐰃: 𐰖𐰕𐰦𐰃: 𐰴𐰍𐰣𐰃: 𐰇𐰠𐱅𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃: 𐰚𐰇𐰭: 𐰸𐰆𐰞: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰚𐰇𐰏𐰢𐰤: 𐰘𐰃𐰼: 𐰽𐰆𐰉: 𐰃𐰓𐰾𐰕: 𐰴𐰞𐰢𐰕𐰆𐰣: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰕: 𐰴𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰃𐱅𐰯: 𐰃𐱅𐰯: 𐰖𐰺𐱃𐰯: 𐰚𐰠𐱅𐰢𐰕: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢𐰕: ----: 𐰃𐰠𐰃𐰤: 𐰖𐰣𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰴𐰑𐰺𐰴𐰣: 𐰘𐱁𐰍: 𐱁𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰨𐰀: 𐰸𐰆𐰦𐰆𐰺𐱃𐰢𐰕: 𐰨𐰀: 𐰃𐱅𐰓𐰢𐰕: 𐰸𐰆𐰺𐰍𐰺𐰆: | eRTİ: KaGaN: aTıG: BUNDA: BİZ: BİRTiMiZ: SİŊiLiM: KONÇuYUG: BİRTiMiZ: ÖZİ: YaZıNDI: KaGaNI: ÖLTİ: BODuNI: KÜŊ: KUL: BOLDI: KÖGMeN: YİR: SUB: İDiSiZ: KaLMaZUN: TİYiN: aZ: KIRKıZ: BODuNıG: İTiP: İTiP: YaRaTıP: KeLTiMiZ: SÜŊüŞDüMüZ: ----: İLİN: YaNA: BİRTiMiZ: iLGeRÜ: KaDıRKaN: YıŞıG: aŞA: BODuNıG: aNÇA: KONDURTuMıZ: aNÇA: İTDiMiZ: KURıGaRU: | idi. Hakan ünvanını burada (ona) biz verdik. (Eş olarak da) kız kardeşim prensesi verdik. (Buna rağmen) kendisi hata işledi. (Sonuç olarak Az'ların) bakanlan öldü, halkı (da) kul köle oldu. Köğmen ülkesi sahipsiz kalmasın diye Az (ve) Kırgız halklarını nizama düzene sokup geldik (ve) savaştık ... yeniden verdik. Doğuda Kingan dağlarının ötesine (kadar) halkları öylece yerleştirdik, öylece örgütledik. Batıda |
| D18 | 𐰚𐰭𐰇: 𐱃𐰺𐰉𐰣𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰨𐰀: 𐰸𐰆𐰦𐰺𐱃𐰢𐰕: 𐰨𐰀: 𐱅𐰓𐰢𐰕: 𐰆𐰞: 𐰇𐰓𐰚𐰀: 𐰸𐰆𐰞: 𐰸𐰆𐰞𐰞𐰍: 𐰚𐰇𐰭: 𐰚𐰇𐰭𐰠𐰍: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰾: 𐰼𐱅𐰃: 𐰃𐰤𐰃𐰾𐰃: 𐰲𐰃𐰾𐰃𐰤: 𐰋𐰃𐰠𐰢𐰕: 𐰼𐱅𐰃: 𐰆𐰍𐰞𐰃: 𐰴𐰭𐰃𐰤: 𐰋𐰃𐰠𐰢𐰕: 𐰼𐱅𐰃: 𐰨𐰀: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰢𐰾: 𐰨𐰀: 𐰃𐱅𐰢𐰾: 𐰠𐰢𐰕: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰢𐰕: 𐰼𐱅𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰆𐰍𐰕: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰾𐰓: 𐰇𐰕𐰀: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰉𐰽𐰢𐰽𐰺: 𐰽𐰺𐰀: 𐰘𐰃𐰼: 𐱅𐰠𐰤𐰢𐰾𐰼: | KeŊÜ: TaRBaNKA: TeGİ: TÜRK: BODuNıG: aNÇA: KONDuRTuMıZ: aNÇA: iTDiMiZ: OL: ÖDKE: KUL: KULLuG: KÜŊ: KÜŊLiG: BOLMıŞ: eRTİ: İNİSİ: eÇİSİN: BİLMeZ: eRTİ: OGLI: KaŊIN: BİLMeZ: eRTİ: aNÇA: KaZGaNMıŞ: aNÇA: İTMiŞ: İLiMiZ: TÖRÜMiZ: eRTİ: TÜRK: OGuZ: BeGLeRİ: BODuN: eŞiD: ÜZE: TeŊRİ: BaSMaSaR: aSRA: YİR: TeLiNMeSeR: | Kengü Tarban 'a kadar Türk halkını öylece yerleştirdik, öylece örgütledik. O devirde köleler (bile) köleli olmuş idi, cariyeler (bile) cariyeli olmuş idi. Kardeşler ağabeylerini bilmez idi, oğullar babalarını bilmez idi. Onca zengin, onca gelişmiş devletimiz vardı. (Ey) Türk, Oğuz beyleri (ve) halkı, işitin! Üstte(ki) gök çökmedikçe, altta(ki) yer (de) delinmedikçe, |
| D19 | 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰠𐰭𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰭𐰤: 𐰚𐰢: 𐰺𐱃𐱃𐰃: 𐰆𐰑𐰀𐰲𐰃: 𐰼𐱅𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰼𐱅𐰤: 𐰇𐰚𐰇𐰤: 𐰚𐰇𐰼𐰏𐰇𐰭𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰃𐰏𐰓𐰢𐰾: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣𐰭𐰀: 𐰼𐰢𐰾: 𐰉𐰺𐰢𐰾: 𐰓𐰏𐰇: 𐰠𐰭𐰀: 𐰚𐰦𐰇: 𐰖𐰭𐰡𐰍: 𐰖𐰉𐰞𐰴: 𐰚𐰃𐰏𐰇𐰼𐱅𐰏: 𐰖𐰺𐰴𐰞𐰍: 𐰴𐰦𐰣: 𐰚𐰠𐰯: 𐰖𐰪𐰀: 𐰠𐱅𐰓𐰃: 𐰾𐰇𐰭𐰏𐰠𐰏: 𐰴𐰦𐰣: 𐰚𐰠𐰯𐰤: 𐰾𐰇𐰼𐰀: 𐰠𐱅𐰓𐰃: 𐰃𐰑𐰸: 𐰇𐱅𐰰𐰤: 𐰖𐰃𐱁: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰉𐰺𐰑𐰍: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰉𐰺𐰃𐰍𐰢𐰀: 𐰉𐰺𐰑𐰍: 𐰸𐰆𐰴𐰃𐰍𐰺𐰆: | TÜRK: BODuN: iLiŊiN: TÖRÜŊiN: KiM: aRTaTI: UDAÇI: eRTİ: TÜRK: BODuN: eRTiN: ÖKÜN: KÜReGÜŊiN: ÜÇÜN: İGiDMiŞ: BİLGE: KaGaNıŊA: eRMiŞ: BaRMıŞ: eDGÜ: iLiŊE: KeNTÜ: YaŊıLDıG: YaBLaK: KİGÜRTüG: YaRaKLıG: KaNDıN: KeLiP: YaNYA: iLTDİ: SÜŊüGLüG: KaNDıN: KeLiPeN: SÜRE: iLTDİ: IDUK: ÖTÜKeN: YIŞ: BODuN: BaRDıG: İLGeRÜ: BaRIGMA: BaRDıG: KURIGaRU: | (ey) Türk halkı, (senin) devletini (ve) yasalarını kim yıkıp bozabilir idi? Türk halkı, (bu huyundan) vazgeç (ve) nadim ol! İtaatsizliğin yüzünden, (seni) besleyip doyurmuş olan akıllı hakanına (ve) bağımsız müreffeh devletine kendin ihanet ettin (ve) nifak soktun. Silahlı (düşman) nereden gelip (seni) bozguna uğrattı (ve) dağıttı? Mızraklı (düşman) nereden gelip (de seni yerinden yurdundan) sürüp kaçırttı? Kutsal Ötüken dağları halkı, (sen kendin yerini yurdunu bırakıp) gittin. Doğuya gidenler(iniz) gittiniz, batıya |
| D20 | 𐰉𐰺𐰃𐰍𐰢𐰀: 𐰉𐰺𐰑𐰍: 𐰉𐰺𐰑𐰸: 𐰘𐰃𐰼𐰓𐰀: 𐰓𐰏𐰇𐰏: 𐰆𐰞: 𐰼𐰨: 𐰴𐰣𐰍: 𐰇𐰏𐰕𐰲𐰀: 𐰘𐰇𐰏𐰼𐱅𐰃: 𐰾𐰇𐰭𐰰𐰇𐰭: 𐱃𐰍𐰲𐰀: 𐰖𐱃𐰑𐰃: 𐰋𐰏𐰠𐰚: 𐰆𐰺𐰃: 𐰆𐰍𐰞𐰭𐰤: 𐰸𐰆𐰞: 𐰶𐰃𐰡𐰍: 𐰾𐰠𐰚: 𐰴𐰃𐰕: 𐰆𐰍𐰞𐰭𐰤: 𐰚𐰇𐰭: 𐰶𐰃𐰡𐰍: 𐰆𐰞: 𐰋𐰃𐰠𐰢𐰓𐰰𐰇𐰏𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰖𐰉𐰞𐰴𐰃𐰭𐰣: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰲𐰃𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰲𐰀: 𐰉𐰺𐰑𐰃: 𐰉𐱁𐰞𐰖𐰆: 𐰶𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐰴𐰍𐰣𐰍: 𐰉𐰞𐰉𐰞: 𐱅𐰃𐰚𐰓𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰃: 𐰚𐰇𐰾𐰃: 𐰖𐰸: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰕𐰆𐰤: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣𐰍: | BaRIGMA: BaRDıG: BaRDUK: YİRDE: eDGÜG: OL: eRiNÇ: KaNıN: ÖGüZÇE: YÜGüRTİ: SÜŊÜKÜŊ: TaGÇA: YaTDI: BeGLiK: URI: OGLuŊuN: KUL: KILDIG: iŞiLiK: KIZ: OGLuŊuN: KÜŊ: KILDIG: OL: BİLMeDÜKÜGiN: ÜÇÜN: YaBLaKIŊıN: ÜÇÜN: eÇİM: KaGaN: UÇA: BaRDI: BaŞLayU: KIRKıZ: KaGaNıG: BaLBaL: TİKDiM: TÜRK: BODuN: aTI: KÜSİ: YOK: BOLMaZUN: TİYiN: KaŊıM: KaGaNıG: | gidenler(iniz) gittiniz. Gittiğiniz yerlerde kazancınız hiç şüphesiz şu oldu: Kanınız ırmaklar gibi aktı, kemikleriniz dağlar gibi yığıldı; bey olacak erkek evladınızı köle yaptınız, hanım olacak kız evladınızı cariye yaptınız. O cehaletiniz yüzünden, kötü tavır ve hareketleriniz yüzünden, amcam hakan vc;fat etti. (Amcam hakan için) önce Kırgız hakanını balbal (olarak) diktim. Türk halkının adı sanı yok olmasın diye babam hakanı, |
| D21 | 𐰇𐰏𐰢: 𐰴𐱃𐰆𐰣𐰍: 𐰚𐰇𐱅𐰼𐰏𐰢𐰀: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰃𐰠: 𐰋𐰃𐰼𐰏𐰢𐰀: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰃: 𐰚𐰇𐰾𐰃: 𐰖𐰸: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰕𐰆𐰤: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰇𐰕𐰢𐰤: 𐰆𐰞: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰑𐰃: 𐰼𐰨: 𐰤𐰭: 𐰘𐰃𐰞𐰾𐰍: 𐰉𐰆𐰑𐰦𐰀: 𐰆𐰞𐰺𐰢𐰑𐰢: 𐰃𐰲𐰼𐰀: 𐱁𐰽𐰕: 𐱃𐱁𐰺𐰀: 𐱃𐰆𐰣𐰽𐰕: 𐰖𐰉𐰕: 𐰖𐰉𐰞𐰴: 𐰉𐰆𐰑𐰦𐰀: 𐰇𐰕𐰀: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐰃𐰤𐰢: 𐰚𐰇𐰠𐱅𐰃𐰏𐰤: 𐰚𐰃: 𐱁𐰑: 𐰃𐰤𐰢: 𐰚𐰇𐰠𐱅𐰃𐰏𐰤: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐰾𐰇𐰕𐰠𐱁𐰓𐰢𐰕: 𐰴𐰭𐰢𐰕: | ÖGüM: KaTUNuG: KÖTüRüGME: TeŊRİ: İL: BİRiGME: TeŊRİ: TÜRK: BODuN: aTI: KÜSİ: YOK: BOLMaZUN: TİYiN: ÖZüMüN: OL: TeŊRİ: KaGaN: OLuRTDI: eRiNÇ: NeŊ: YILSıG: BODuNDA: OLuRMaDıM: İÇRE: aŞSıZ: TaŞRA: TONSuZ: YaBıZ: YaBLaK: BODuNDA: ÜZE: OLuRTuM: İNiM: KÖLTİGiN: iKİ: ŞaD: İNiM: KÖLTİGiN: BİRLE: SÖZLeŞDiMiZ: KaŊıMıZ: | annem hatunu yücelten Tanrı, (onlara) devlet veren Tanrı, Türk halkının adı sanı yok olmasın diye, beni o Tann hakan (olarak) tahta oturttu. (Ben) hiç de zengin ve müreffeh (bir) halk üzerine hükümdar olmadım. (Tam tersine), kamı aç, sırtı çıplak yoksul (ve) sefil (bir) halk üzerine hükümdar oldum. Prens iki şad (ve) kardeşim Kül Tigin ile konuşup anlaştık: Babamızın (ve) |
| D22 | 𐰲𐰢𐰕: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰢𐰾: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰃: 𐰚𐰇𐰾𐰃: 𐰖𐰸: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐰕𐰆𐰤: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐱅𐰇𐰤: 𐰆𐰑𐰢𐰑𐰢: 𐰚𐰇𐰤𐱅𐰕: 𐰆𐰞𐰺𐰢𐰑𐰢: 𐰃𐰤𐰢: 𐰚𐰇𐰠𐱅𐰃𐰏𐰤: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐰚𐰃: 𐱁𐰑: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐰇𐰠𐰇: 𐰘𐰃𐱅𐰇: 𐰴𐰕𐰍𐰦𐰢: 𐰨𐰀: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰯: 𐰋𐰃𐰼𐰚𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰆𐱃: 𐰽𐰆𐰉: 𐰴𐰃𐰞𐰢𐰑𐰢: 𐰢𐰤: 𐰇𐰕𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰸𐰢𐰀: 𐰘𐰃𐰼: 𐰽𐰖𐰆: 𐰉𐰺𐰢𐱁: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰠𐰇: 𐰘𐰃𐱅𐰇: 𐰖𐰑𐰍𐰣: 𐰖𐰞𐰭𐰣: 𐰖𐰣𐰀: | eÇiMiZ: KaZGaNMıŞ: BODuN: aTI: KÜSİ: YOK: BOLMaZUN: TİYiN: TÜRK: BODuN: ÜÇÜN: TÜN: UDuMaDıM: KÜNTüZ: OLuRMaDıM: İNiM: KÖLTİGiN: BİRLE: iKİ: ŞaD: BİRLE: ÖLÜ: YİTÜ: KaZGaNDıM: aNÇA: KaZGaNıP: BİRiKİ: BODuNuG: OT: SUB: KILMaDıM: MeN: ÖZüM: KaGaN: OLuRTUKuMA: YİR: SaYU: BaRMıŞ: BODuN: ÖLÜ: YİTÜ: YaDaGıN: YaLıŊıN: YaNA: | amcamızın kazanmış oldukları halkın adı sanı yok olmasın diye Türk halkı için gece uyumadım, gündüz oturmadım ; kardeşim Kül Tigin ile, iki şad ile (birlikte) ölesiye yitesiye çalıştım, çabaladım. Öylece çalışıp çabalayıp birleşik halkı ateş (ile) su (gibi birbirlerine düşman) etmedim. Ben kendim hakan (olarak) tahta oturduğumda, her yere gitmiş olan halk (yayan yapıldak) ve öle yite dönüp |
| D23 | 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰃𐰏𐰓𐰘𐰃𐰤: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰘𐰃𐰺𐰍𐰺𐰆: 𐰆𐰍𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰯𐰀: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰶𐰃𐱃𐰪: 𐱃𐱃𐰉𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰯𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐰏𐰼𐰇: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐱃𐰯𐰀: 𐰚𐰃: 𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰭𐰾𐰓𐰢: 𐰦𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰼𐰀: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰸𐰆𐱃𐰢: 𐰇𐰠𐰇𐰏𐰢: 𐰉𐰺: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰇𐰠𐱅𐰲𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐱅𐰃𐰼𐰏𐰼𐰇: 𐰃𐰏𐱅𐰢: 𐰖𐰞𐰭: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐱃𐰆𐰣𐰞𐰍: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐰲𐰃𐰍𐰪: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰉𐰖: 𐰴𐰃𐰡𐰢: | KeLTİ: BODuNıG: İGiDeYİN: TİYiN: YIRıGaRU: OGuZ: BODuN: TaPA: İLGeRÜ: KITaYN: TaTaBI: BODuN: TaPA: BİRiGeRÜ: TaBGaÇ: TaPA: iKİ: YiGiRMİ: SÜLeDiM: SÜŊüŞDüM: aNDA: KİSRE: TeŊRİ: YaRLıKaDUK: ÜÇÜN: KUTuM: ÜLÜGüM: BaR: ÜÇÜN: ÖLTeÇİ: BODuNuG: TİRGüRÜ: İGiTiM: YaLıŊ: BODuNuG: TONLıG: KILDıM: ÇIGaYN: BODuNuG: BaY: KILDıM: | geldi. Halkı besleyip doyurayım diye kuzeyde Oğuz halkına doğru, doğuda Kıtay (ve) Tatabı halklarına doğru , güneyde de Çin'e doğru on iki (kez) sefer ettim, ... savaştım. Ondan sonra Tanrı (öyle) buyurduğu için, bahtım (ve) talihim olduğu için, ölecek halkı diriltip doyurdum. Çıplak halkı giyimli kıldım, fakir halkı zengin kıldım. |
| D24 | 𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰇𐰚𐱁: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐰃𐰍𐰺: 𐰠𐰠𐰏𐰓𐰀: 𐰃𐰍𐰺: 𐰴𐰍𐰣𐰞𐰍𐰑𐰀: 𐰘𐰃𐰏: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰉𐰆𐰞𐰭𐰑𐰴𐰃: 𐰴𐰍𐰣𐰞𐰍𐰑𐰀: 𐰴𐰆𐰯: 𐰉𐰕: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐰖𐰍𐰾𐰃𐰕: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐰸𐰆𐰯: 𐰢𐰭𐰀: 𐰚𐰇𐰼𐱅𐰃: 𐰘𐱅𐰃: 𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐱃𐰭𐰆𐱃: 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐱃𐰭𐰆𐱃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰉𐰆𐰕𐰑𐰢: 𐰆𐰍𐰞𐰃𐰤: 𐰖𐰆𐱃𐰕𐰃𐰤: 𐰘𐰃𐰞𐰴𐰃𐰾𐰃𐰤: 𐰉𐰺𐰢𐰃𐰤: 𐰦𐰀: 𐰞𐱃𐰢: 𐰾𐰚𐰕: 𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰞𐱃𐰃: 𐰲𐰆𐰉: 𐰽𐰆𐰍𐰑𐰴: | aZ: BODuNuG: ÖKüŞ: KILTıM: IGaR: iLLiGDE: IGaR: KaGaNLıGDA: YİG: KILDıM: TÖRT: BULuŊDaKI: KaGaNLıGDA: KOP: BaZ: KILDıM: YaGıSIZ: KILDıM: KOP: MaŊA: KÖRTİ: YiTİ: YeGiRMİ: YaŞıMA: TaŊUT: TaPA: SÜLeDiM: TaŊUT: BODuNuG: BOZDuM: OGLIN: YOTuZIN: YILKISIN: BaRıMIN: aNDA: aLTıM: SeKiZ: YeGiRMİ: YaŞıMA: aLTI: ÇUB: SOGDaK: | Az halkı çok kıldım, güçlü devleti olandan, güçlü hakanı olandan daha iyi kıldım. Dört bucaktaki halkları hep (kendime) tabi kıldım, (Türk halkını ) düşmansız kıldım. (Bu halkların) hepsi bana tabi oldular On yedi yaşımda Tangut'lara doğru sefer ettim. Tangut halkını hezimete uğrattım . Çocuklarını, kadınlarını, at sürülerini (ve tüm) varlıklarını o zaman aldım. On sekiz yaşımda altı bölge (Soğdak'lara) |
| D25 | 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰦𐰀: 𐰉𐰆𐰕𐰑𐰢: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰆𐰭: 𐱃𐰆𐱃𐰸: 𐰋𐰾: 𐱅𐰇𐰢𐰤: 𐰾𐰇: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰃𐰑𐰸: 𐰉𐱁𐰑𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰆𐰞: 𐰾𐰇𐰏: 𐰦𐰀: 𐰖𐰆𐰸: 𐰴𐰃𐱁𐰑𐰢: 𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰉𐰽𐰢𐰞: 𐰃𐰑𐰸𐱃: 𐰆𐰍𐱁𐰢: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱅𐰼𐰃: 𐰺𐰴𐱁: 𐰃𐰑𐰢𐰕: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰚----: ----𐱅: 𐰱𐰏𐰼𐱅𐰢: 𐰴𐰞𐰭𐰤: 𐰋𐰼𐰇: 𐰚𐰠𐰇𐰼𐱅𐰢: 𐰚𐰃: 𐰆𐱃𐰕: 𐰖𐱁𐰃𐰢𐰀: 𐱃𐰉𐰍𐰲: | TaPA: SÜLeDİM: BODuNuG: aNDA: BOZDuM: TaBGaÇ: OŊ: TUTUK: BiŞ: TÜMeN: SÜ: KeLTİ: IDUK: BaŞDA: SÜŊüŞDüM: OL: SÜG: aNDA: YOK: KILDıM: YiGiRMİ: YaŞıMA: BaSMıL: IDıKUT: OGuŞuM: BODuN: eRTİ: aRKıŞ: IDMaZ: TİYiN: SÜLeDiM: K----: ----T: İÇGeRTiM: KaLıŊıN: BiRÜ: KeLÜRTüM: iKİ: OTuZ: YaŞIMA: TaBGaÇ: | doğru sefer ettim. Halkı orada bozguna uğrattım. Çinli Ong Totok elli bin (kişilik bir) ordu (ile) geldi. lduk Baş' ta savaştım, o orduyu orada yok ettim. Yirmi yaşımda, Basmıl Iduk Kut'u akraba kavmim idi, "Kervan göndermiyor" diye sefer ettim ... bağımlı kıldım , bacını haracını ... çevirip getirdim. Yirmi iki yaşımda Çin'e |
| D26 | 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰘𐰓𐰢: 𐰲𐰲𐰀: 𐰾𐰭𐰇𐰤: 𐰾𐰚𐰕: 𐱅𐰇𐰢𐰤: 𐰾𐰇: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰦𐰀: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰞𐱃𐰃: 𐰆𐱃𐰰: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰲𐰃𐰚: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰶𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐰖𐰍𐰃: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰚𐰢: 𐰚𐰲𐰀: 𐰲𐰃𐰚: 𐱃𐰃𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰇𐰼𐰯𐰤𐱅𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰽𐰨𐰑𐰢: 𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰞𐱃𐰢: ----𐰠𐰏𐰼𐱅𐰢: 𐰘𐱅𐰃: 𐰆𐱃𐰕: 𐰖𐱁𐰃𐰢𐰀: 𐰶𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰭𐰏: 𐰉𐱃𐰢𐰃: | TaPA: SÜLeDiM: ÇaÇA: SEŊÜN: SeKiZ: TÜMeN: SÜ: BİRLE: SÜŊüŞDüM: SÜSİN: aNDA: ÖLüRTüM: aLTI: OTuZ: YaŞıMA: ÇİK: BODuN: KIRKıZ: BİRLE: YaGI: BOLTI: KeM: KeÇE: ÇİK: TaPA: SÜLeDiM: ÖRPeNTE: SÜŊüŞDüM: SÜSİN: SaNÇDıM: aZ: BODuNuG: aLTıM: ----iLGeRTiM: YiTİ: OTuZ: YaŞIMA: KIRKıZ: TaPA: SÜLeDiM: SÜŊüG: BaTıMI: | doğru sefer ettim. (Orada) General Çaça (kumandasında) seksen bin (kişilik bir) ordu ile savaştım, askerlerini orada öldürdüm.Yirmi altı yaşımda Çik halkı, Kırgız'larla birlikte (bize) düşman oldu. Yenisey (nehrini) geçerek Çiklilere doğru sefer ettim. (Onlarla) Örpen'de savaştım. Askerlerini mızrakladım, Az halkını zaptettim ...bağımlı kıldım. Yirmi yedi yaşımda Kırgız' lara doğru sefer ettim. Mızrak batımı |
| D27 | 𐰴𐰺𐰍: 𐰾𐰇𐰚𐰯𐰤: 𐰚𐰇𐰏𐰢𐰤: 𐰘𐰃𐱁𐰍: 𐱃𐰆𐰍𐰀: 𐰖𐰆𐰺𐰃𐰯: 𐰶𐰃𐰺𐰴𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰆𐰑𐰀: 𐰉𐰽𐰑𐰢: 𐰴𐰍𐰣𐰃𐰤: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐰽𐰆𐰭𐰀: 𐰘𐰃𐱁𐰑𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰴𐰍𐰣𐰃𐰤: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰃𐰠𐰤: 𐰦𐰀: 𐰞𐱃𐰢: 𐰆𐰞: 𐰘𐰞𐰴𐰀: 𐱅𐰇𐰼𐰏𐰾: 𐱃𐰯𐰀: 𐰞𐱃𐰆𐰣: 𐰘𐰃𐱁𐰍: 𐱁𐰀: 𐰼𐱅𐰾: 𐰇𐰏𐰕𐰏: 𐰚𐰲𐰀: 𐰖𐰆𐰺𐰃𐰑𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰏𐰾: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰆𐰑𐰀: 𐰉𐰽𐰑𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰏𐰾: 𐰴𐰍𐰣: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐰆𐱃𐰲𐰀: 𐰉𐰆𐰺𐰲𐰀: 𐰚𐰠𐱅𐰃: | KaRıG: SÖKüPeN: KÖGMeN: YIŞıG: TOGA: YORIP: KIRKıZ: BODuNuG: UDA: BaSDıM: KaGaNIN: BİRLE: SOŊA: YIŞDA: SÜŊüŞDüM: KaGaNIN: ÖLüRTüM: İLiN: aNDA: aLTıM: LO: YıLKA: TÜRGiŞ: TaPA: aLTUN: YIŞıG: aŞA: iRTiŞ: ÖGüZüG: KeÇE: YORIDıM: TÜRGiŞ: BODuNuG: UDA: BaSDıM: TÜRGiŞ: KaGaN: SÜSİ: OTÇA: BORÇA: KeLTİ: | karı sökerek, Köğmen dağlarını aşıp Kırgız halkını uykuda iken bastım. (Kırgız) hakanı ile Songa dağlarında savaştım. Hakanlarını öldürdüm, devletini orada zaptettim. O yıl Türgiş'lere doğru Altay dağlarını aşarak (ve) İrtiş ırmağını geçerek yürüdüm. Türgiş halkını uykuda bastım. Türgiş hakanının ordusu ateş (ve) bora gibi (üzerimize) geldi. |
| D28 | 𐰉𐰆𐰞𐰲𐰆𐰑𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢𐰕: 𐰴𐰍𐰣𐰃𐰤: 𐰖𐰉𐰍𐰆𐰾𐰃𐰤: 𐱁𐰑𐰃𐰤: 𐰦𐰀: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰃𐰠𐰤: 𐰦𐰀: 𐰞𐱃𐰢: 𐰆𐱃𐰕: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰋𐰾: 𐰉𐰞𐰶: 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰞𐱃𐰃: 𐰖𐰆𐰞𐰃: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: ----: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰸𐰆𐰯: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰋𐰾: 𐰉𐰞𐰶: 𐰃𐰲𐰼𐰚𐰃𐰤𐰀: 𐰚𐰃𐱁𐰃𐱅𐰃𐰤: ----𐰰: 𐰖𐰆𐰸: 𐰇𐰲𐰤: 𐰚𐰃𐰾𐰃: 𐰉𐰞𐰶𐰑𐰀: 𐰢𐰀𐰭𐰀: 𐰆𐰴𐰍𐰞𐰃: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰋𐰾: 𐰉𐰞𐰶: 𐰣𐰃: 𐰇𐰲𐰤: 𐰆𐰕𐰑𐰃: 𐰆𐱃𐰕: 𐰺𐱃𐰸𐰃: | BOLÇUDA: SÜŊüŞDüMüZ: KaGaNIN: YaBGUSIN: ŞaDIN: aNDA: ÖLüRTüM: İLiN: aNDA: aLTıM: OTuZ: YaŞıMA: BiŞ: BaLıK: TaPA: SÜLeDiM: aLTI: YOLI: SÜŊüŞDüM: ----: SÜSiN: KOP: ÖLüRTüM: BiŞ: BaLıK: İÇReKİNE: KİŞİTİN: ----ÜK: YOK: ÜÇüN: KİŞİ: BaLıKDA: MAŊA: OKıGLI: KeLTİ: BiŞ: BaLıK: aNI: ÜÇüN: OZDI: OTuZ: aRTUKI: | Bolçu'da savaştık. (Türgiş ' lerin) hakanını, Yabgu'sunu (ve) Şad'ını orada öldürdüm, devletini orada zaptettim. Otuz yaşımda Beşbalık'a doğru sefer ettim. Altı kez savaştım ... Askerlerini hep öldürdüm. Onun içindeki insanlar ... yok olacak idi ... davet etmek için geldiler. Beşbalık onun için kurtuldu. Otuz |
| D29 | 𐰋𐰃𐰼: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰴𐰺𐰞𐰸: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰉𐰆𐰍𐰽𐰕: 𐰼𐰇𐰼: 𐰉𐰺𐰆𐰺: 𐰼𐰚𐰠𐰃: 𐰖𐰍𐰃: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐱃𐰢𐰍: 𐰃𐰑𐰸: 𐰉𐱁𐰑𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰴𐰺𐰞𐰸: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰦𐰀: 𐰞𐱃𐰢: ----𐰑𐰢: 𐰉𐰽𐰢𐰞: 𐰴𐰺𐰀: ----𐰓𐰇𐰓----: 𐰴𐰺𐰞𐰸: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱅𐰃𐰼𐰠𐰯: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰽𐰨𐱃𐰢: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐱃𐰸𐰆𐰕: 𐰆𐰍𐰕: 𐰢𐰤𐰤: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰢: 𐰼𐱅𐰃: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰘𐰼: 𐰉𐰆𐰞𐰍𐰴𐰃𐰤: 𐰇𐰲𐰤: 𐰇𐰓𐰃𐰭𐰀: ----: | BİR: YAŞIMA: KARLUK: BODuN: BUŊSUZ: ERÜR: BARUR: ERKLİ: YAGI: BOLDI: TAMAG: IDUK: BAŞDA: SÜŊÜŞDÜM: KARLUK: BODUNUG: ÖLÜRTÜM: aNDA: ALTIM: ----DIM: BASMIL: KARA: ----DÜD----: KARLUK: BODUN: TİRİLİP: KELTİ: SANÇTIM: ÖLÜRTÜM: TOKUZ: OGUZ: MENİŊ: BODUNUM: ERTİ: TEŊRİ: YİR: BULGAKIN: ÜÇÜN: ÖDİŊE: ----: | bir yaşımda Karluk h a lkı bağımsızca hareket eder (bir) düşman oldu. (Onlarla) Tamag Iduk Baş' ta savaştık. Karluk halkını öldürdüm, orada zaptettim ...... Basmıl avam ... Karluk halkı toparlanıp geldi ... öldürdüm. Dokuz Oğuz'lar benim halkım idi. Gök (ile) yer (arasındaki) kargaşa nedeniyle; ödlerine .... |
| D30 | 𐰚𐰇𐰤𐰃: 𐱅𐰏𐰓𐰰: 𐰇𐰲𐰤: 𐰖𐰍𐰃: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰋𐰃𐰼: 𐰖𐰃𐰞𐰴𐰀: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰖𐰆𐰞𐰃: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰭: 𐰃𐰚𐰠𐰃: 𐱃𐰆𐰍𐰆: 𐰉𐰞𐰶𐰑𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐱃𐰆𐰍𐰞𐰀: 𐰇𐰏𐰕𐰏: 𐰘𐰇𐰕𐱅𐰃: 𐰚𐰲𐰯: 𐰾𐰇𐰾𐰃: ----: 𐰚𐰃𐰦𐰃: 𐰦𐰺𐰍𐰆𐰑𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰽𐰨𐰑𐰢: 𐰃𐰠𐰃𐰤: 𐰞𐱃𐰢: 𐰇𐰲𐰨: 𐰲𐰆𐱁: 𐰉𐱁𐰃𐰦𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰑𐰴: 𐰴𐰢𐱁𐱃𐰃: 𐰖𐰉𐰞𐰴: | KÜNİ: TeGDÜK: ÜÇüN: YaGI: BOLDI: BİR: YILKA: TÖRT: YOLI: SÜŊüŞDüM: eŊ: İLKİ: TOGU: BaLIKDA: SÜŊüŞDüM: TOGLA: ÖGüZüG: YÜZüTİ: KeÇiP: SÜSİ: ----: iKİNTİ: aNDıRGUDA: SÜŊüŞDüM: SÜSİN: SaNÇDıM: İLİN: aLTıM: ÜÇüNÇ: ÇUŞ: BaŞINDA: SÜŊüŞDüM: TÜRK: BODuN: aDaK: KaMŞatTI: YaBLaK: | haset girdiği için, (bize) düşman oldular. Bir yılda dört kez savaştım. İlk önce Toğu Balık'ta savaştım. Tola ırmağını (askerleri) yüzdürerek geçip ordusu ... İkinci olarak Antargu'da savaştım. Askerlerini mızrakladım. Üçüncü olarak Çuş (ırmağı) başında savaştım. Türk halkının ayağı sendeledi, fena |
| D31 | 𐰉𐰆𐰞𐱃𐰲𐰃: 𐰼𐰓𐰃: 𐰆𐰕𐰀: 𐰖𐰪𐰀: 𐰚𐰠𐰏𐰢𐰀: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰍𐱃𐰢: 𐰇𐰚𐱁: 𐰇𐰠𐱅𐰲𐰃: 𐰦𐰀: 𐱅𐰃𐰼𐰠𐱅𐰃: 𐰦𐰀: 𐱃𐰆𐰭𐰺𐰀: 𐰘𐰃𐰞𐰯𐰍𐰆𐱃𐰃: 𐰋𐰃𐰼: 𐰆𐰍𐱁𐰍: 𐱃𐰆𐰭𐰀: 𐱅𐰃𐰏𐰤: 𐰖𐰆𐰍𐰃𐰦𐰀: 𐰏𐰼𐰀: 𐱃𐰆𐰴𐰃𐰑𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐱅𐰨: 𐰕𐰏𐰦𐰃: 𐰴𐰑𐰕𐰑𐰀: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰦𐰀: 𐰽𐰨𐰑𐰢: 𐰖𐰉𐰺𐰃𐱃𐰑𐰢: ----𐰉𐰺𐰢----: ----: 𐰴𐰃𐰺𐰴: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰢𐰍𐰃: 𐰴𐰆𐰺𐰍𐰣: 𐰶𐰃𐱁𐰞𐰑𐰸𐰑𐰀: 𐰖𐰆𐱃: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰖𐰕𐰭𐰀: | BOLTaÇI: eRTİ: UZA: YaYNA: KeLiGME: SÜSİN: aGıtTıM: ÖKüŞ: ÖLTeÇİ: aNDA: TİRiLDİ: aNDA: TOŊRA: YILPaGUTI: BİR: OGuŞuG: TOŊA: TİGiN: YOGıNDA: eGiRE: TOKIDıM: TÖRTüNÇ: eZGiNTİ: KaDıZDA: SÜŊüŞDüM: SÜSİN: aNDA: SaNÇDıM: YaBRITDıM: ----BaRıM----: ----: KIRK: YaŞıMA: aMGI: KURGaN: KIŞLaDUKDA: YUT: BOLDI: YaZıŊA: | olacak idi. (Saflarımızı) yarıp dağıtarak gelen ordusunu (geri) püskürttüm. (Bu sayede) pek çok ölecek (kişi) hayatta kaldı. Orada Tongra (boyu) alplerinden bir grubu Tonga Tigin'in cenaze töreninde çevirip kuşatarak dövdüm. Dördüncü olarak Ezgenti Kadız' da savaştım. Askerlerini orada mıznıkladım, hezimete uğrattım ... Otuz iki yaşımda Amgı kalesinde kışladığımızda kıtlık oldu. (O yılın) ilkbaharında |
| D32 | 𐰆𐰍𐰕: 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰃𐰠𐰚𐰃: 𐰾𐰇: 𐱃𐱁𐰶𐰢𐱁: 𐰼𐱅𐰃: 𐰚𐰃𐰤: 𐰾𐰇: 𐰋𐰓𐰀: 𐰼𐱅𐰃: 𐰇𐰲: 𐰆𐰍𐰕: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐰉𐰽𐰀: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰖𐰑𐰍: 𐰖𐰉𐰕: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐱅𐰃𐰯: 𐰞𐰍𐰞𐰃: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰾𐰃𐰭𐰺: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐰋𐰏: 𐰉𐰺𐰴𐰍: 𐰖𐰆𐰞𐰍𐰞𐰃: 𐰉𐰺𐰑𐰃: 𐰾𐰃𐰭𐰺: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰏𐰠𐰃: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰋𐰃𐰕: 𐰕: 𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐰖𐰉𐰕: 𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐰆𐰍𐰆𐰕: ----𐱃: 𐰖𐰍𐰃: ----: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰚𐰇𐰲: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰰: 𐰇𐰲𐰤: 𐰦𐰀: 𐰽𐰨𐰑𐰢: | OGuZ: TaPA: SÜLeDiM: İLKİ: SÜ: TaŞIKMıŞ: eRTİ: iKİN: SÜ: eBDE: eRTİ: ÜÇ: OGuZ: SÜSİ: BaSA: KeLTİ: YaDaG: YaBıZ: BOLDI: TİP: aLıGaLI: KeLTİ: SIŊaR: SÜSİ: eBiG: BaRKıG: YOLıGaLI: BaRDI: SIŊaR: SÜSİ: SÜŊüŞGeLİ: KeLTİ: BİZ: aZ: eRTiMiZ: YaBıZ: eRTiMiZ: OGUZ: ----T: YaGI: ----: TeŊRİ: KÜÇ: BİRTÜK: ÜÇüN: aNDA: SaNÇDıM: | Oğuz' lara doğru sefer ettim. Birinci ordu (sefere) çıkmış idi, ikinci ordu yurtta idi. Üç Oğuz ordusu baskın yaptı. "(Türklerin) piyadesi bozuldu" diyerek (bizi) zaptetmek üzere (üzerimize) geldi. Yarı ordusu evimizi barkımızı yağmalamak için gitti, yarı ordusu da savaşmak için geldi. Biz az idik, kötü (durumda) idik. Oğuz ... düşman ... Tanrı güç verdiği için orada mızrakladım, |
| D33 | 𐰖𐰪𐰑𐰢: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸: 𐰇𐰲𐰤: 𐰢𐰤: 𐰴𐰕𐰍𐰦𐰸: 𐰇𐰲𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰢𐱁: 𐰼𐰨: 𐰢𐰤: 𐰃𐰤𐰠𐰏𐰇: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰉𐱁𐰞𐰖𐰆: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰢𐰽𐰺: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰠𐱅𐰲𐰃: 𐰼𐱅𐰃: 𐰖𐰸: 𐰉𐰆𐰡𐰲𐰃: 𐰼𐱅𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰨𐰀: 𐰽𐰴𐰣𐰭: 𐰨𐰀: 𐰋𐰃𐰠𐰭: ----: 𐰆𐰍𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣: ----𐰑----: ----: 𐰃𐰑𐰢𐰖𐰃𐰤: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: | YaYNıDıM: TeŊRİ: YaRLuKaDUK: ÜÇüN: MeN: KaZGaNDUK: ÜÇüN: TÜRK: BODuN: KaZGaNMıŞ: eRiNÇ: MeN: İNiLiGÜ: BUNÇA: BaŞLaYU: KaZGaNMaSaR: TÜRK: BODuN: ÖLTeÇİ: eRTİ: YOK: BOLTaÇI: eRTİ: TÜRK: BeGLeR: BODuN: aNÇA: SaKıNıŊ: aNÇA: BİLiŊ: ----: OGuZ: BODuN: ----D----: ----: IDMaYIN: TİYiN: SÜLeDiM: | dağıtttım. Tanrı buyurduğu için, ben çalışıp kazandığım için Türk halkı (da) öylece kazanmış (oldu) şüphesiz. Ben erkek kardeşimle beraber bu kadar önderlik edip çalışmasa ve muvaffak olmasa idim, Türk halkı ölecek idi, yok olacak idi. Türk beyleri (ve) halkı şöylece düşünün (ve) şöylece bilin: Oğuz halkı ... göndermiyeyim diye sefer ettim, |
| D34 | 𐰋𐰃𐰤: 𐰉𐰺𐰴𐰃𐰤: 𐰉𐰆𐰕𐰑𐰢: 𐰆𐰍𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰸𐰕: 𐱃𐱃𐰺: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐱅𐰃𐰼𐰃𐰠𐰯: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰍𐰆𐰑𐰀: 𐰚𐰃: 𐰆𐰞𐰍: 𐰾𐰇𐰭𐱁: 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰉𐰆𐰕𐰑𐰢: 𐰃𐰠𐰤: 𐰦𐰀: 𐰞𐱃𐰢: 𐰨𐰀: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰯: ----: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸: 𐰇𐰲𐰤: 𐰢𐰤: 𐰆𐱃𐰕: 𐰺𐱃𐰸𐰃: 𐰇𐰲: 𐰖𐱁𐰢𐰀: ----𐰸: 𐰼𐱅𐰃: 𐰇𐰓𐰾𐰏: 𐰇𐱅: 𐰇𐰠𐰏: 𐰚𐰇𐰲: ----: | eBİN: BaRKIN: BOZDuM: OGuZ: BODuN: TOKuZ: TaTaR: BİRLE: TİRİLiP: KeLTİ: aGUDA: iKİ: ULuG: SÜŊüŞ: SÜŊüŞDüM: SÜSİN: BOZDuM: İLiN: aNDA: aLTıM: aNÇA: KaZGaNıP: ----: TeŊRİ: YaRLuKaDUK: ÜÇüN: MeN: OTuZ: aRTUKI: ÜÇ: YaŞıMA: ----UK: eRTİ: ÖDSiG: ÖT: ÜLüG: KÜÇ: ----: | evini barkını bozdum. Oğuz halkı, Dokuz Tatar'larla birlikte toparlanıp geldi. Ağu'da iki büyük savaş verdim. Askerlerini bozdum, ülkelerini orada zaptettim. Öylece kazanıp ...(Tanrı) buyurduğu için, ben otuz üç yaşımda ... yok idi ... kişi |
| D35 | 𐰃𐰏𐰓𐰢𐱁: 𐰞𐰯: 𐰴𐰍𐰣𐰭𐰀: 𐰖𐰭𐰞𐰑𐰃: 𐰇𐰕𐰀: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰃𐰑𐰸: 𐰘𐰼: 𐰽𐰆𐰉: ----: 𐰲𐰃𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰸𐰆𐱃𐰃: 𐱃𐰯𐰶𐰞𐰢𐰑𐰃: 𐰼𐰨: 𐱃𐰸𐰆𐰕: 𐰆𐰍𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰘𐰼𐰤: 𐰽𐰆𐰉𐰃𐰤: 𐰃𐰑𐰯: 𐱃𐰉𐰍𐰲𐰍𐰺𐰆: 𐰉𐰺𐰑𐰃: 𐱃𐰉𐰍𐰲: ----: 𐰉𐰆𐰑𐰣: ----: 𐰉𐰆: 𐰘𐰼𐰓𐰀: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰃𐰏𐰓𐰘𐰤: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰽𐰴𐰣𐰯: ----: 𐰉𐰆𐰑𐰣: ----: | İGiDMiŞ: aLP: KaGaNıŊA: YaŊıLDI: ÜZE: TeŊRİ: IDUK: YiR: SUB: ----: eÇİM: KaGaN: KUTI: TaPKILMaDI: eRiNÇ: TOKUZ: OGuZ: BODuN: YiRiN: SUBIN: IDıP: TaBGaÇGaRU: BaRDI: TaBGaÇ: ----: BODuN: ----: BU: YiRDE: KeLTİ: İGiDeYiN: TİYiN: SaKıNıP: ----: BODuN: ----: | besleyip doyurmuş yiğit hakanına ihanet etti. (Bu hareketi) yukarıdaki Tanrı, (aşağıdaki) kutsal Yer (ve) Su (ruhları ile) amcam Hakanın ruhu tasvip etmedi hiç şüphesiz. Dokuz Oğuz halkı yerini yurdunu bırakıp Çin'e doğru gitti. Çin ... buraya geldi. "Besleyip doyurayım" diye düşündüm ... halk ... |
| D36 | 𐰖𐰕𐰸𐰞𐱃----: 𐰋𐰃𐰼𐰘𐰀: 𐱃𐰉𐰍𐰲𐰑𐰀: 𐱃𐰃: 𐰚𐰇𐰾𐰃: 𐰖𐰸: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰉𐰆: 𐰘𐰼𐰓𐰀: 𐰢𐰭𐰀: 𐰴𐰆𐰺: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰢𐰤: 𐰇𐰕𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰸𐰢: 𐰇𐰲𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: ----𐰇----: 𐰴𐰞𐰢𐰑𐰢: 𐰃𐰠𐰏: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰏: 𐰘𐰏𐰓𐰃: 𐰴𐰕𐰍𐰦𐰢: 𐰃𐰑----: ----𐱅𐰃𐰼𐰠𐰯: 𐰘----: | YaZUKLaT----: BİRiYE: TaBGaÇDA: aTI: KÜSİ: YOK: BOLDI: BU: YiRDE: MaŊA: KUR: BOLDI: MeN: ÖZüM: KaGaN: OLuRTUKuM: ÜÇüN: TÜRK: BODuNuG: ----Ü----: KıLMaDıM: İLiG: TÖRÜG: YiGDİ: KaZGaNDıM: ID----: TİRiLiP: Yi----: | günah ... güneyde Çin'de adı sanı yok oldu. Burada bana kul oldu. Ben kendim hakan (olarak) tahta oturduğum için Türk halkını ... kılmadım. Devleti (ve) yasaları daha iyi kazandım, elde ettim. Kutsal ... toplanıp .... |
| D37 | 𐰦𐰀: 𐰾𐰇𐰤𐱁𐰓𐰢: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰽𐰨𐰑𐰢: 𐰃𐰲𐰚𐰏𐰢𐰀: 𐰱𐰚𐰓𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰉𐰆𐰡𐰃: 𐰇𐰠𐰏𐰢𐰀: 𐰇𐰠𐱅𐰃: 𐰾𐰠𐰭𐰀: 𐰸𐰆𐰑𐰃: 𐰖𐰆𐰺𐰯𐰣: 𐰴𐰺𐰍𐰣: 𐰶𐰃𐰽𐰞𐱃𐰀: 𐰋𐰃𐰤: 𐰉𐰺𐰴𐰃𐰤: 𐰦𐰀: 𐰉𐰆𐰕𐰑𐰢: ----: 𐰘𐱁𐰴𐰀: 𐰍𐰑𐰃: 𐰆𐰖𐰍𐰺: 𐰠𐱅𐰋𐰼: 𐰘𐰇𐰕𐰲𐰀: 𐰼𐰏: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐱅𐰕𐰯: 𐰉𐰺𐰑𐰃: ----: | aNDA: SÜŊüŞDüM: SÜSİN: SaNÇDıM: İÇiKiGME: İÇiKDİ: BODuN: BOLDI: ÖLüGME: ÖLTİ: SeLeŊE: KODI: YORıPaN: KaRGaN: KISıLTA: eBİN: BaRKIN: aNDA: BOZDuM: ----: YıŞKA: aGDI: UYGuR: iLTeBeR: YÜZÇE: eRiG: İLGeRÜ: TeZiP: BaRDI: ----: | orada savaştım, askerlerini ınızrakladım. Tabi olanlar tabi oldu, halk oldu; ölenler öldü. Selenga (nehri boyunca) aşağıya yürüyüp Karağan geçidinde, evini barkını orada bozdum ... dağa tırmandılar. Uygur'ların Elteber'i yüz kadar adamla doğuya doğru kaçıp gitti ... |
| D38 | ----𐱅𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰀𐰲: 𐰼𐱅𐰃: 𐰆𐰞: 𐰘𐰃𐰞𐰴𐰃𐰍: 𐰞𐰯: 𐰃𐰏𐱅𐰢: 𐰆𐱃𐰕: 𐰺𐱃𐰸𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰆𐰍𐰕: 𐱅𐰕𐰯: 𐱃𐰉𐰍𐰲𐰴𐰀: 𐰚𐰃𐰼𐱅𐰃: 𐰇𐰚𐰤𐰯: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰽𐰆𐰴𐰣: ----: 𐰆𐰍𐰞𐰃𐰤: 𐰖𐰆𐱃𐰕𐰃𐰤: 𐰦𐰀: 𐰞𐱃𐰢: 𐰚𐰃: 𐰠𐱅𐰋𐰼𐰠𐰏: 𐰉𐰆𐰑𐰣: ----: | ----Tİ: TÜRK: BODuN: AÇ: eRTİ: OL: YILKIG: aLıP: İGitTiM: OTuZ: aRTUKI: TÖRT: YaŞıMA: OGuZ: TeZiP: TaBGaÇKA: KİRTİ: ÖKüNüP: SÜLeDiM: SUKuN: ----: OGLIN: YOTuZIN: aNDA: aLTıM: iKİ: iLTeBeRLiG: BODuN: ----: | ... Türk halkı, aç idi. O at sürüsünü alıp (onları) doyurdum. Otuz dört yaşımda Oğuz'lar kaçıp Çin'e gittiler. (Buna) üzülüp sefer ettim. Kıskançlıkla ... çocuklarını (ve) kadınlarını orada gasp ettim. İki El teberli halk ... |
| D39 | 𐱃𐱃𐰉𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰚𐰇𐰼𐱅𐰃: 𐰖𐰞𐰉𐰲𐰃: 𐰓𐰏𐰇: 𐰽𐰉𐰃: 𐰇𐱅𐰏𐰃: 𐰚𐰠𐰢𐰕: 𐱅𐰃𐰘𐰤: 𐰖𐰖𐰣: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰦𐰀: 𐰉𐰆𐰕𐰑𐰢: 𐰘𐰃𐰞𐰴𐰃𐰽𐰃𐰤: ----: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐱅𐰃𐰼𐰠𐰯: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰴𐰑𐰺𐰴𐰣: 𐰘𐰃𐱁𐰑𐰀: 𐰸𐰆𐰣----: | TaTaBI: BODuN: TaBGaÇ: KaGaNKA: KÖRTİ: YaLaBaÇI: eDGÜ: SaBI: ÖTüGİ: KeLMeZ: TİYiN: YaYıN: SÜLeDiM: BONuDuG: aNDA: BOZDuM: YILKISIN: ----: SÜSİ: TİRiLiP: KeLTİ: KaDıRKaN: YIŞDA: KON----: | ... Tatabı halkı Çin imparatoruna tabi oldu. Elçisi, iyi haberi (ve) ricaları gelmiyor diye yazın sefer ettim. Halkı orada bozguna uğrattım; at sürüleı:ini (ve tüm) varlıklarım orada gasp ettim. Ordusu toparlanıp geldi. Kingan dağlarına yerleş ... |
| D40 | ----𐰍𐰴𐰭𐰀: 𐰘𐰼𐰭𐰼𐰇: 𐰽𐰆𐰉𐰃𐰭𐰺𐰆: 𐰸𐰆𐰦𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐰘𐰀: 𐰚𐰼𐰠𐰸: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰀: 𐱅𐰃𐰯: 𐱃𐰆𐰑𐰣: 𐰖𐰢𐱃𐰺𐰍: 𐰃𐱃𐰢: 𐰉𐰺𐰑𐰃: ----: 𐰴𐰺𐰞𐰸: 𐰠𐱅𐰋𐰼: 𐰖𐰸: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐱁: 𐰃𐰤𐰾𐰃: 𐰋𐰃𐰼: 𐰸𐰆𐰺𐰍𐰣𐰴𐰀: ----: | ----GaKıŊA: YiRiŊeRÜ: SUBIŊaRU: KONTI: BİRiYE: KaRLuK: BODuN: TaPA: SÜLE: TİP: TUDuN: YaMTaRıG: ITıM: BaRDI: ----: KaRLuK: iLTeBeR: YoK: BOLMıŞ: İNiSİ: BİR: KORGaNKA: ----: | ... vatanına yerine yurduna yerleşti. "Güneyde Karluk halkına doğru sefer" et diye Tudun Yamtar'ı gönderdim, gitti ... Karluk Elteberi yok olmuş. Kardeşi bir kaleye kaçıp gitmiş ... |
| D41 | ----: 𐰺𐰴𐱁𐰃: 𐰚𐰠𐰢𐰓𐰃: 𐰣𐰃: 𐰪𐱃𐰖𐰤: 𐱅𐰃𐰯: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰸𐰆𐰼𐰍𐰆: 𐰚𐰃: 𐰇𐰲: 𐰚𐰃𐰾𐰠𐰏𐰤: 𐱅𐰕𐰯: 𐰉𐰺𐰑𐰃: 𐰴𐰺𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰴𐰍𐰣𐰢: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐱅𐰃𐰯: 𐰇𐰏𐰓𐰃: ----𐰴𐰀: 𐰀𐱃: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: 𐰚𐰃𐰲𐰏: 𐱃𐰞𐰍----: | ----: aRKıŞI: KeLMeDİ: aNI: aYNıTaYıN: TİP: SÜLeDiM: KORıGU: iKİ: ÜÇ: KİŞiLGeN: TeZiP: BaRDI: KaRA: BODuN: KaGaNıM: KeLTİ: TİP: ÖGDİ: ----KA: AT: BİRTiM: KİÇiG: aTLıG----: | ... kervanı gelmedi. Onları korkutayım diye sefer ettim. (Kale) muhafızı iki üç kişi ile kaçıp gitti. Avam halkı (ise) "Hakanım geldi" diye kıvanıp sevindi ( ... ünvansıza) ünvan verdim. Küçük ünvanlıyı terfi ettirdim... |
Güneydoğu
| ----𐰰𐰇𐰚: 𐰇𐰭𐰏: 𐰖𐰆𐰍𐰺𐰆: 𐰾𐰇: 𐰖𐰆𐰺𐰯: 𐱅𐰇𐰤𐰠𐰃: 𐰚𐰇𐰤𐰠𐰃: 𐰘𐰃𐱅𐰃: 𐰇𐰓𐱁𐰚𐰀: 𐰽𐰆𐰉𐰽𐰕: 𐰚𐰲𐰓𐰢: 𐰲𐰆𐰺𐰴𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰯: 𐰖𐰆𐰞𐰍𐰲𐰃: 𐰼𐰃𐰏: 𐰚----𐰋𐰾: 𐰚𐰲𐰤𐰚𐰀: 𐱅𐰏𐰃: ----: | ----KÖK: ÖŊüG: YOGuRU: SÜ: YORıP: TÜNLİ: KÜNLİ: YİTİ: ÖDüŞKE: SUBSuZ: KeÇDiM: ÇORaKKA: TeGiP: YULıGÇI: eRİG: K----BeS: KeÇiNKE: TeGİ: ----: | ... Kök Öng (ırmağını) geçerek ordu (ile) yürüyüp geceli gündüzlü yedi vakitte susuz (araziyi) geçtim. Çorak (arazi)ye varıp öncü askerleri ... Keçen'e kadar ... |
Güney
| G1 | ----: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐱃𐰞𐰍: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐰋𐰃𐰼: 𐱅𐰇𐰢𐰤: 𐰺𐱃𐰸𐰃: 𐰘𐱅𐰃: 𐰋𐰃𐰭: 𐰾𐰇𐰏: 𐰃𐰠𐰚𐰃: 𐰚𐰇𐰤: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰖𐰑𐰍: 𐰾𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐰚𐰦𐰃: 𐰚𐰇𐰤: 𐰸𐰆𐰯: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰋𐰃----: 𐰚𐰠𐰯: 𐰉𐰺𐰑----: | ----: TaBGaÇ: aTLıG: SÜSİ: BİR: TÜMeN: aRTUKI: YiTİ: BİŊ: SÜG: İLKİ: KÜN: ÖLüRTüM: YaDaG: SÜSİN: iKiNTİ: KÜN: KOP: ÖLüRTüM: Bİ----: KeLiP: BarD----: | ... Çin süvari ordusu(ndan) on yedi bin askeri birinci gün öldürdüm. Piyade ordularını ikinci gün tamamiyle öldürdüm ... gitti ... |
| G2 | ----: 𐰖𐰆𐰞𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰆𐱃𐰕: 𐰺𐱃𐰸𐰃: 𐰾𐰚𐰕: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐰶𐰃𐱁𐰣: 𐰶𐰃𐱃𐰪: 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: ----: 𐰆𐱃𐰕: 𐰺𐱃𐰸𐰃: 𐱃𐰆𐰴𐰕: 𐰖𐱁𐰢𐰃: 𐰖𐰕𐰣: 𐱃𐱃𐰉𐰃: 𐱃𐰯𐰀: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: | ----: YOLI: SÜLeDiM: OTuZ: aRTUKI: SeKiZ: YaŞıMA: KIŞıN: KITaYN: TaPA: SÜLeDiM: ----: OTuZ: aRTUKI: TOKuZ: YaŞıMA: YaZıN: TaTaBI: TaPA: SÜLeDiM: | ... kez sefer ettim. Otuz sekiz yaşımda kışın Kıtay'lara doğru sefer ettim ... Otuz dokuz yaşımda ilkbaharda Tatabı'lara doğru sefer ettim. |
| G3 | ----𐰢𐰤: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰆𐰍𐰞𐰃𐰣: 𐰖𐰆𐱃𐰕𐰃𐰤: 𐰖𐰃𐰞𐰴𐰾𐰃𐰤: 𐰉𐰺𐰢𐰤: ----𐰺𐰀: 𐰸𐰆----: | ----MeN: ÖLüRTüM: OGLIN: YOTuZIN: YILKıSIN: BaRıMıN: ----RA: KO----: | ... Ben öldürdüm, çocuklarını, kadınlarını, at sürülerini (ve) (tüm) varlıklarını aldım |
| G4 | 𐰉𐰆𐰑𐰣: ----: 𐰖𐰆𐱃𐰕𐰃𐰤: 𐰖𐰸: 𐰴𐰃𐰡𐰢: ----: | BODuN----: ---- YOTuZIN: YOK: KILDıM: ----: | halk ... kadınlarını yok ettim .... |
| G5 | 𐰖𐰆𐰺----: | YOR----: | yor... |
| G6 | 𐰾𐰇𐰭𐱁𐰓𐰢: ----: ----𐰇𐰲𐰤----: | SÜŊüŞDüM: ----: ----ÜÇiN----: | savaştım .... için .... |
| G7 | 𐰋𐰼𐱅𐰢: 𐰞𐰯: 𐰼𐰃𐰤: 𐰇𐰠𐰼𐰯: 𐰉𐰞𐰉𐰞: 𐰴𐰃𐰞𐰆: 𐰋𐰼𐱅𐰢: 𐰠𐰏: 𐰖𐱁𐰢𐰀: 𐱃𐱃𐰉𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰶𐰃𐱃𐰪𐰑𐰀: 𐰑𐰺𐰍----: ----𐰴----: 𐱅𐰇𐰭𐰚𐰼: 𐱃𐰍𐰴𐰃: | BiRTiM: aLP: eRİN: ÖLüRüP: BaLBaL: KILU: BiRTiM: eLiG: YaŞıMA: TaTaBI: BODuN: KITaYNDA: aDKıG----: ----Ka----: TÖŊüKeR: TaGKA: | verdim. Yiğit erlerini öldürüp balbal yapıverdim. Elli yaşımda Tatabı halkı Kıtay'lardan ayrıldı ... Töngker dağında ... |
| G8 | 𐰴𐰆𐰍: 𐰾𐰭𐰇𐰤: 𐰉𐱁𐰑𐰆: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐱅𐰇𐰢𐰤: 𐰾𐰇: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐱅𐰇𐰭𐰚𐰼: 𐱃𐰍𐰑𐰀: 𐱅𐰏𐰯: 𐱃𐰆𐰴𐰃𐰑𐰢: 𐰇𐰲: 𐰾𐰇𐰏: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢: 𐰋𐰃𐰼: 𐱅𐰇𐰢𐰤: ----𐰼𐰾𐰼----: 𐰇𐰚𐱅𐰢: 𐱃𐱃𐰉𐰃: ----: | KUG: SeŊÜN: BaŞadU: TÖRT: TÜMeN: SÜ: KeLTİ: TÖŊüKeR: TaGDA: TeGiP: TOKIDıM: ÜÇ [TÜMeN]: SÜG: ÖLüRTüM: BİR: TÜMeN: ----eRSeR----: ÖKTüM: TaTaBI: ----: | General Ku kumandasında kırk bin (kişilik bir) ordu geldi. Töngker dağında hücum edip vuruştum, otuz bin askeri öldürdüm. Bir ... ise .... soktum. Tatabı ... |
| G9 | 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰃: 𐰆𐰞𐰍: 𐰆𐰍𐰞𐰢: 𐰍𐰺𐰯: 𐰖𐰸: 𐰉𐰆𐰞𐰲𐰀: 𐰸𐰆𐰍: 𐰾𐰭𐰇𐰤𐰏: 𐰉𐰞𐰉𐰞: 𐱅𐰃𐰚𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: 𐰢𐰤: 𐱃𐰆𐰴𐰕: 𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰘𐰃𐰞: 𐱁𐰑: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐱃𐰸𐰆𐰕: 𐰘𐰃𐰏𐰼𐰢𐰃: 𐰘𐰃𐰞: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐰃𐰠: 𐱃𐰆𐱃𐰑𐰢: 𐰆𐱃𐰕: 𐰺𐱃𐰸𐰃: 𐰋𐰃𐰼----: | ÖLüRTİ: ULuG: OGLuM: aGRıP: YOK: BOLÇA: KUG: SeŊÜNüG: BaLBaL: TİKE: BİRTiM: MeN: TOKuZ: YiGiRMİ: YIL: ŞaD: OLuRTuM: TOKUZ: YİGiRMİ: YIL: KaGaN: OLuRTuM: İL: TUTDuM: OTuZ: aRTUKI: BİR----: | öldürdü. Büyük oğlum hastalanıp ölünce Ku'yu, Generali, balbal ( olarak) dikiverdim. Ben on dokuz yıl şad (olarak) hüküm sürdüm, on dokuz yıl (da) hakan (olarak) hüküm sürdüm, devlet yönettim. |
| G10 | 𐱅𐰇𐰼𐰰𐰢𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰢𐰀: 𐰘𐰏𐰤: 𐰨𐰀: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰆: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰯: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰃𐱃: 𐰘𐰃𐰞: 𐰆𐰣𐰨: 𐰖: 𐰞𐱃𐰃: 𐰆𐱃𐰕𐰴𐰀: 𐰆𐰲𐰀: 𐰉𐰺𐰑𐰃: 𐰞𐰍𐰕𐰃𐰤: 𐰘𐰃𐰞: 𐰋𐰃𐰾𐰨: 𐰖: 𐰘𐰃𐱅𐰃: 𐰆𐱃𐰕𐰴𐰀: 𐰖𐰆𐰍: 𐰼𐱅𐰇𐰼𐱅𐰢: 𐰉𐰆𐰴𐰍: 𐱃𐰆𐱃𐰸: ----: | TÜRÜKüME: BODuNuMA: YiGiN: aNÇA: KaZGaNU: BİRTiM: BUNÇA: KaZGaNıP: KaNGıM: KaGaN: IT: YIL: ONuNÇ: aY: aLTI: OTuZKA: UÇA: BaRDI: LaGZIN: YIL: BiŞİNÇ: aY: YİTİ: OTuZKA: YUG: eRTÜRTüM: BUKaG: TUTUK: ----: | Türklerime (ve) halkıma daha iyi bir şekilde öylece kazanı verdim. /Tengri Kağan Yazıtı/ Bu kadar (çok) kazanıp babam hakan Köpek yılının onuncu ayının yirmi altısında vefat etti. Domuz yılının beşinci ayının yirmi yedisinde cenaze (törenini) tamamladım. Bukug Totok .... |
| G11 | 𐰴𐰭𐰃: 𐰠𐰃𐰾𐰇𐰤: 𐱃𐰖: 𐰾𐰭𐰇𐰤: 𐰉𐱁𐰑𐰆: 𐰋𐰃𐰾: 𐰘𐰇𐰕: 𐰼𐰤: 𐰚𐰠𐱅𐰃: 𐰸𐰆𐰴𐰞𐰴: 𐰇----: 𐰞𐱃𐰆𐰣: 𐰚𐰇𐰢𐰾: 𐰚𐰼𐰏𐰚𐰾𐰕: 𐰚𐰠𐰇𐰼𐱅𐰃: 𐰖𐰆𐰍: 𐰘𐰯𐰺𐰃𐰍: 𐰚𐰠𐰇𐰼𐰯: 𐱅𐰃𐰚𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰃: 𐰲𐰃𐰦𐰣: 𐰃𐰍𐰲: 𐰚𐰠𐰇𐰼𐰯: 𐰇𐰕: 𐰖𐰺𐱁----: | KaŊI: LİSÜN: TaY: SeŊÜN: BaŞaDU: BİŞ: YÜZ: eReN: KeLTİ: KOKuLuK: Ö----: aLTUN: KÜMüŞ: KeRGeKSiZ: KeLÜRTİ: YUG: YıPaRIG: KeLÜRüP: TİKE: BİRTİ: ÇINDaN: IGaÇ: KeLÜRüP: ÖZ: YaRaŞ----: | babası (?) Lisüri Tay-Sengün kumandasında beş yüz kişi geldi. Kokuluk ... altın (ve) gümüş bol miktarda getirdi. Cenaze mumları getirip dikiverdiler. Sandal ağacı getirip ... |
| G12 | 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰽𐰲𐰃𐰤: 𐰸𐰆𐰞𐰴𐰴𐰃𐰤: 𐰖----: 𐰉𐰃𐰲𐰑𐰃: 𐰓𐰏𐰇: 𐰇𐰕𐰠𐰚: 𐱃𐰃𐰤: 𐰴𐰺𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰃𐰤: 𐰚𐰇𐰚: 𐱅𐰘𐰭𐰃𐰤: 𐰽𐰣𐰽𐰕: 𐰚𐰠𐰇𐰼𐰯: 𐰸𐰆𐰯: 𐰸𐰆𐱃𐰃: | BUNÇA: BODuN: SaÇIN: KULKaKIN: Ya----: BIÇDI: eDGÜ: ÖZLüK: ATIN: KaRA: KİŞİN: KÖK: TeYeŊİN: SaNSıZ: KeLÜRüP: KOP: KOTI: | Bunca halk (cenaze töreninde) saçlarını kulaklarını kesti. Cins has atlarını, kara samurlarını, gök sincaplarını sayısız (miktarda) getirip (hediye olarak) hep bıraktılar. |
| G13 | 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐱅𐰏: 𐱅𐰏𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐱃𐰢𐱁: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣: 𐰽𐰉𐰢: 𐰴𐰭𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰸𐰃𐰦𐰀: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰢𐱃𐰃: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰚𐰃𐰾𐰼𐰀: 𐱃𐰺𐰑𐰆𐱁: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰚𐰇𐰠: 𐰲𐰆𐰺: 𐰉𐱁𐰞𐰖𐰆: 𐰆𐰞𐰖𐰆: 𐱁𐰑𐰯𐰃𐱃: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰇𐰭𐰼𐰀: 𐱅𐰇𐰠𐰾: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰯𐰀: 𐱃𐰺𐰴𐰣: | TeŊRİ: TeG: TeŊRİ: YaRaTMıŞ: TÜRK: BİLGE: KaGaN: SaBıM: KaŊıM: TÜRK: BİLGE: KaGaN: OLuRTuKINDA: TÜRK: aMTI: BeGLeR: KİSRE: TaRDUŞ: BeGLeR: KÖL: ÇOR: BaŞLaYU: ULaYU: ŞaDPIT: BeGLeR: ÖŊRE: TÖLiS: BeGLeR: aPA: TaRKaN: | Tanrı gibi, Tanrı (tahta oturtmuş) Türk Bilge Hakan sözüm: Babam Türk Bilge Hakan tahta oturduğunda sadık Türk beyleri, batıdaki Tarduş beyleri, Kül Çor başta olmak üzere (bütün) Şadapıt beyler, doğudaki Tölis beyleri, Apa Tarkan |
| G14 | 𐰉𐱁𐰞𐰖𐰆: 𐰆𐰞𐰖𐰆: 𐱁𐰑𐰯𐰃𐱃: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰉𐰆----: 𐱃𐰢𐰣: 𐱃𐰺𐰴𐰣: 𐱃𐰆𐰣𐰖𐰸𐰸: 𐰉𐰆𐰖𐰞𐰀: 𐰉𐰍𐰀: 𐱃𐰺𐰴𐰣: 𐰆𐰞𐰖𐰆: 𐰉𐰆𐰖𐰺𐰸: ----𐰃𐰲: 𐰉𐰆𐰖𐰺𐰸𐰃: 𐰾𐰋𐰏: 𐰚𐰇𐰠: 𐰃𐰼𐰚𐰤: 𐰉𐱁𐰞𐰖𐰆: 𐰆𐰞𐰖𐰆: 𐰉𐰆𐰖𐰺𐰸: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰢𐱃𐰃: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰼𐱅𐰭𐰇: | BaŞLaYU: ULaYU: ŞaDPIT: BeGLeR: BU----: TaMaN: TaRKaN: TONYUKUK: BOYLA: BaGA: TaRKaN: ULaYU: BUYRUK: ----IÇ: BUYRUKI: SeBiG: KÖL: İRKiN: BaŞLaYU: ULaYU: BUYRUK: BUNÇA: aMTI: BeGLeR: KaŊıM: KaGaNKA: eRTiŊÜ: | başta olmak üzere (bütün) Şadapıt beyler, ... Ataman Tarkan, Tunyukuk Buyla Bağa Tarkan ve kumandanlar ... Hassa Kumandanı Sebiğ Kül İrkin başta olmak üzere (bütün) kumandanlar, bunca sadık beyler babam hakana pek çok |
| G15 | 𐰼𐱅𐰭𐰇: 𐱅𐰃: 𐰢𐰍: 𐰃𐱅𐰓𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰃𐰤: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃𐰤: 𐰼𐱅𐰭𐰇: 𐱅𐰃: 𐰢𐰍: 𐰃𐱅𐰓𐰃: 𐰇𐰏𐰓𐰃: ----: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣: ----𐰲𐰀: 𐰍𐰃𐰺: 𐱃𐱁𐰃𐰍: 𐰖𐰆𐰍𐰣𐰢𐱁: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰍𐰞𐰼: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰃----𐰃𐰼𐱅𐰃: 𐰇𐰕𐰢𐰀: 𐰉𐰆𐰣𐰲𐰀: ----: | eRTiŊÜ: Tİ: eMiG: İTDİ: TÜRK: BeGLeRİN: BODuNIN: eRTiŊÜ: Tİ: eMiG: İTDİ: ÖGDİ: ----: KaŊıM: KaGaN: ----ÇA: aGIR: TaŞIG: YOGuNMıŞ: TÜRK: BeGLeR: BODuN: İ----İRTİ: ÖZüME: BUNÇA: ----: | pek çok alkış (ve) övgüde (?) bulundular. (Babam hakan da) Türk beylerini (ve) halkın pek çok alkışladı (ve) öğdü (?) ... Babam Hakan için (bunca) ağır taşlan (ve) kalın ağaçlan Türk beyleri (ve) halkı yapıp edip getirdiler. Kendime bunca ... |
Kuzey
| K1 | 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐱅𐰏: 𐱅𐰭𐰼𐰃𐰓𐰀: 𐰉𐰆𐰞𐰢𐱁: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣: 𐰋𐰇𐰓𐰚𐰀: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐰽𐰉𐰢𐰣: 𐱅𐰇𐰚𐱅𐰃: 𐰾𐰃𐰓: 𐰆𐰞𐰖𐰆: 𐰃𐰤: 𐰘𐰏𐰇𐰤𐰢: 𐰆𐰍𐰞𐰣𐰢: 𐰋𐰃𐰼𐰚𐰃: 𐰆𐰍𐱁𐰢: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰢: 𐰋𐰃𐰼𐰘𐰀: 𐱁𐰑𐰯𐰃𐱃: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰘𐰃𐰺𐰖𐰀: 𐱃𐰺𐰴𐱃: 𐰉𐰆𐰖𐰺𐰸: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰆𐱃𐰕: 𐱃𐱃𐰺: 𐱃𐰸𐰆𐰕: 𐰆𐰍𐰕: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃: 𐰉𐰆: 𐰽𐰉𐰢𐰤: 𐰓𐰏𐰇𐱅𐰃: 𐰾𐰃𐰓: 𐰴𐱃𐰍𐰑𐰃: 𐱅𐰃𐰭𐰞𐰀: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰚𐰇𐰤: | TeŊRİ: TeG: TeŊRİDE: BOLMuŞ: TÜRK: BİLGE: KaGaN: BÖDKE: OLuRTıM: SaBıMıN: TÜKeTİ: eŞİD: ULaYU: İN: YeGÜNüM: OGLaNıM: BİRiKİ: OGuŞuM: BODuNuM: BİRiYE: ŞaDPIT: BeGLeR: YIRıYA: TaRKaT: BUYRUK: BeGLeR: OTuZ: TaTaR: TOKUZ: OGuZ: BeGLeRİ: BODuNI: BU: SaBıMıN: eDGÜTİ: iŞİD: KaTıGDI: TIŊLA: İLGeRÜ: KÜN: | (Ben), Tanrı gibi (ve) Tanrı'dan olmuş Türk Bilge Hakan, bu devirde tahta oturdum. Sözleıimi baştan· sona işitin, önce (siz) erkek kardeşlerim (ve) oğullarım, birleşik boyum, boylarım, beride Şadpıt beyleri, kuzeyde Tarkat Buyruk beyleri, Otuz Tatar, Dokuz Oğuz beyleri, boyları bu sözümü iyice işit, katıca dinle. İleri gün |
| K2 | 𐱃𐰆𐰍𐰽𐰴𐰭𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐰏𐰼𐰇: 𐰚𐰇𐰤: 𐰆𐰺𐱃𐰆𐰾𐰃𐰭𐰺𐰆: 𐰸𐰆𐰺𐰃𐰍𐰺𐰃: 𐰚𐰇𐰤: 𐰉𐱃𐰾𐰶𐰃𐰭𐰀: 𐰘𐰃𐰺𐰍𐰺𐰃: 𐱅𐰇𐰤: 𐰆𐰺𐱃𐰆𐰾𐰃𐰭𐰺𐰆: 𐰦𐰀: 𐰃𐰲𐰼𐰚𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰴𐰆𐰯: 𐰢𐰭𐰀: 𐰚𐰇𐰼𐰼: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰴𐰆𐰯: 𐰃𐱅𐰓𐰢: 𐰆𐰞: 𐰢𐱃𐰃: 𐰪𐰍: 𐰖𐰸: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰴𐰍𐰣: 𐰇𐱅𐰰𐰤: 𐰘𐰃𐱁: 𐰆𐰞𐰺𐰽𐰺: 𐰃𐰠𐱅𐰀: 𐰉𐰆𐰭: 𐰖𐰸: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐱁𐰦𐰆𐰭: 𐰖𐰕𐰃𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐱃𐰞𐰆𐰖𐰴𐰀: 𐰚𐰃𐰲𐰏: 𐱅𐰏𐰢𐰓𐰢: 𐰋𐰃𐰼𐰏𐰼𐰇: 𐱃𐰸𐰆𐰕: | TOGSıKıŊA: BİRiGeRÜ: KÜN: ORTUSIŊaRU: KURIGaRI: KÜN: BaTSIKIŊA: YIRıGaRI: TÜN: ORTUSIŊaRU: aNDA: İÇReKİ: BODuN: KOP: MaŊA: KÖRüR: BUNÇA: BODuN: KOP: İTDiM: OL: aMTI: aYNıG: YOK: TÜRK: KaGaN: ÖTÜKeN: YIŞ: OLuRSaR: İLTE: BUŊ: YOK: İLGeRÜ: ŞaNTUŊ: YaZIKA: TeGİ: SÜLeDiM: TaLUYKA: KİÇiG: TeGMeDiM: BİRiGeRÜ: TOKUZ: | doğuda gün doğusuna, güneyde gün ortasına doğru, geride gün batısına, kuzeyde gece ortasına kadar .... bu sınırlar içindeki (bütün) halklar hep bana tabidir. (Bunca halkı hep düzene soktum). Onlar şimdi (hiç de) kötü (durumda) değiller. Türk hakanı Ötüken dağlarında oturur (ve oradan hükmeder) ise ülkede (hiçbir) sıkıntı olmaz. İleride Şantung ovasına kadar sefer ettim, denize az kala durdum; güneyde Dokuz |
| K3 | 𐰼𐰾𐰤𐰚𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅𐰚𐰀: 𐰚𐰃𐰲𐰏: 𐱅𐰏𐰢𐰓𐰢: 𐰸𐰆𐰺𐰃𐰍𐰺𐰃: 𐰘𐰨𐰇: 𐰇𐰏𐰕----: 𐰚𐰲𐰀: 𐱅𐰢𐰼𐰴𐰯𐰍𐰴𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰘𐰃𐰺𐰍𐰺𐰆: 𐰘𐰼: 𐰉𐰖𐰺𐰸𐰆: 𐰘𐰃𐰼𐰃𐰭𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰾𐰇𐰠𐰓𐰢: 𐰉𐰆𐰣𐰨𐰀: 𐰘𐰃𐰼𐰚𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰖𐰆𐰺𐱃𐰑𐰢: 𐰇𐱅𐰰𐰤: 𐰘𐰃𐱁𐰑𐰀: 𐰘𐰃𐰏: 𐰃𐰓𐰃: 𐰼𐰢𐱁: 𐰃𐰠: 𐱃𐰆𐱃𐰽𐰴: 𐰘𐰃𐰼: 𐰇𐱅𐰰𐰤: 𐰘𐰃𐱁: 𐰼𐰢𐱁: 𐰉𐰆: 𐰘𐰃𐰼𐰓𐰃: 𐰆𐰞𐰺𐰯: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐱅𐰇𐰕𐰠𐱅𐰢: 𐰞𐱃𐰆𐰣: 𐰚𐰇𐰢𐱁: 𐰃𐰾𐰏𐱅𐰃: | eRSiNKE: TeGİ: SÜLeDiM: TÜPÜTKE: KİÇiG: TeGMeDiM: KURIGaRI: YiNÇÜ: ÖGüZ----: KeçE: TeMiRKaPıGKA: TeGİ: SÜLeDiM: YIRıGaRU: YiR: BaYıRKU: YİRİŊE: TeGİ: SÜLeDiM: BUNÇA: YİRKE: TeGİ: YORuTDıM: ÖTÜKeN: YIŞDA: YİG: İDİ: eRMiŞ: İL: TUTSıK: YİR: ÖTÜKeN: YIŞ: eRMiŞ: BU: YİRDE: OLuRuP: TaBGaÇ: BODuN: BİRLE: TÜZüLTüM: aLTUN: KÜMüŞ: İŞGiTİ: | Ersin'e kadar sefer ettim, Tibet'e az kala durdum; geride Sır Derya ırmağını geçerek Demir Kapı' ya kadar sefer ettim, kuzeyde Yir Bayırku ülkesine kadar sefer ettim, bunca diyarlara kadar (ordu) sevk ettim (ve anladım ki) Ötüken dağlarından daha iyi (bir yer) asla yok imiş! Devletin yönetileceği yer Ötüken dağları imiş! Bu yerde oturup Çin halkı ile (ilişkileri) düzelttim. (Şimdi onlar bize) altını, gümüşü, ipeği, |
| K4 | 𐰸𐰆𐱃𐰖: 𐰉𐰆𐰭𐰽𐰕: 𐰨𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐰇𐰼: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰽𐰉𐰃: 𐰾𐰇𐰲𐰃𐰏: 𐰍𐰃𐰾𐰃: 𐰘𐰃𐰢𐱁𐰴: 𐰼𐰢𐰾: 𐰾𐰇𐰲𐰃𐰏: 𐰽𐰉𐰣: 𐰘𐰃𐰢𐱁𐰴: 𐰍𐰃𐰤: 𐰺𐰯: 𐰃𐰺𐰴: 𐰉𐰑𐰣𐰍: 𐰨𐰀: 𐰖𐰍𐰆𐱃𐰃𐰼: 𐰼𐰢𐰾: 𐰖𐰍𐰺𐰆: 𐰸𐰆𐰦𐰸𐰑𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰼𐰀: 𐰪𐰍: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰤: 𐰦𐰀: 𐰇𐰘𐰇𐰼: 𐰼𐰢𐰾: 𐰓𐰏𐰇: 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰃𐰏: 𐰓𐰏𐰇: 𐰞𐰯: 𐰚𐰃𐰾𐰃𐰏: 𐰖𐰆𐰺𐱃𐰢𐰕: 𐰼𐰢𐰾: 𐰋𐰃𐰼: 𐰚𐰃𐰾𐰃: 𐰖𐰍𐰞𐰽𐰺: 𐰆𐰍𐱁𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰃: 𐰋𐰃𐰾𐰰𐰃𐰭𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰶𐰃𐰑𐰢𐰕: | KUTaY: BUŊSuZ: aNÇA: BİRÜR: TaBGaÇ: BODuN: SaBI: SÜÇİG: aGISI: YIMŞaK: eRMiŞ: SÜÇİG: SaBıN: YIMŞaK: aGIN: aRıP: IRaK: BoDuNuG: aNÇA: YaGUTIR: eRMiŞ: YaGuRU: KONDUKDA: KİSRE: aYNıG: BİLiGiN: aNDA: ÖYÜR: eRMiŞ: eDGÜ: BİLGE: KİŞİG: eDGÜ: aLP: KİŞİG: YORITMAZ: eRMiŞ: BİR: KİŞİ: YaŊıLSaR: OGuŞI: BODUNI: BİŞÜKİŊE: TeGİ: KIDMaZ: | ipekli kumaşları bolca veriyorlar. Çin halkının sözleri tatlı, ipekli kumaşları (da) yumuşak imiş. Tatlı sözlerle, yumuşak ipekli kumaşlarla kandırıp uzak(larda yaşayan) halkları öylece (kendilerine) yaklaştırırlar imiş. (Bu halklar) yaklaşıp yerleştikten sonra (da Çinliler) kötü niyetlerini o zaman düşünürler imiş: İyi (ve) akıllı kişileri, iyi (ve) cesur kişileri ilerletmezler imiş; ( öte yandan) bir kişi yanılıp suç işlese (cinun) soyuna sopuna (ve) hısım akrabasına kadar (herkesi) öldürmezler |
| K5 | 𐰼𐰢𐰾: 𐰾𐰇𐰲𐰃𐰏: 𐰽𐰉𐰃𐰭𐰀: 𐰘𐰢𐱁𐰴: 𐰍𐰃𐰾𐰃𐰍𐰀: 𐰺𐱃𐰆𐰺𐰯: 𐰰𐰇𐰾: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰠𐱅𐰏: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰠𐰾𐰚𐰭: 𐰋𐰼𐰘𐰀: 𐰲𐰆𐰍𐰖: 𐰘𐰃𐱁: 𐱅𐰇𐰏𐰠𐱅𐰤: 𐰖𐰕𐰃: 𐰸𐰆𐰣𐰖𐰃𐰤: 𐱅𐰃𐰾𐰼: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰠𐰾𐰚𐰏: 𐰦𐰀: 𐰪𐰍: 𐰚𐰃𐰾𐰃: 𐰨𐰀: 𐰉𐰆𐱁𐰍𐰆𐰺𐰆𐰺: 𐰼𐰢𐰾: 𐰃𐰺𐰴: 𐰼𐰾𐰼: 𐰖𐰉𐰞𐰴: 𐰍𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐰇𐰼: 𐰖𐰍𐰸: 𐰼𐰾𐰼: 𐰓𐰏𐰇: 𐰍𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐰇𐰼: 𐱅𐰃𐰯: 𐰨𐰀: 𐰉𐰆𐱁𐰍𐰆𐰺𐰆𐰺: 𐰼𐰢𐰾: 𐰋𐰃𐰠𐰏: | eRMiŞ: SÜÇİG: SaBıŊA: YıMŞaK: aGISIŊA: aRTURuP: ÖKÜŞ: TÜRK: BODuN: ÖLTüG: TÜRK: BODuN: ÖLSiKiŊ: BeRiYE: ÇOGaY: YIŞ: TÖGüLTüN: YaZI: KONaYIN: TİSeR: TÜRK: BODuN: ÖLSiKiG: aNDA: aYNıG: KİŞİ: aNÇA: BOŞGURUR: eRMiŞ: IRaK: eRSeR: YaBLaK: aGI: BİRÜR: YaGuK: eRSeR: eDGÜ: aGI: BİRÜR: TİP: aNÇA: BOŞGURUR: eRMiŞ: BİLiG: | imiş. (Çinlilerin) tatlı sözlerine (ve) yumuşak ipekli kumaşlarına aldanıp (ey) Türk halkı, çok sayıda öldün! (Ey) Türk halkı, (sen) mutlak öleceksin! Güneyde Çuğay dağlarına (ve) Töğültün ovasına yerleşeyim dersen, Türk halkı, mutlak. öleceksin! Orada kötü niyetli) kimseler şöyle akıl veıirler imiş: "(Çinliler, bir halk onlara) uzak ise kötü hediyeler verir; yakın ise iyi hediyeler verir" deyip öyle akıl verirler imiş. (Akılsız) |
| K6 | 𐰋𐰃𐰠𐰢𐰕: 𐰚𐰃𐰾𐰃: 𐰆𐰞: 𐰽𐰉𐰍: 𐰞𐰯: 𐰖𐰍𐰺𐰆: 𐰉𐰺𐰯: 𐰇𐰚𐱁: 𐰚𐰃𐱁𐰃: 𐰇𐰠𐱅𐰏: 𐰆𐰞: 𐰘𐰼𐰏𐰼𐰇: 𐰉𐰺𐰽𐰺: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰇𐰠𐱅𐰲𐰃: 𐰾𐰤: 𐰇𐱅𐰇𐰚𐰤: 𐰘𐰃𐰼: 𐰆𐰞𐰺𐰯: 𐰺𐰴𐱁: 𐱅𐰃𐰼𐰚𐱁: 𐰃𐰽𐰺: 𐰤𐰭: 𐰉𐰆𐰭𐰍: 𐰖𐰸: 𐰇𐱅𐰰𐰤: 𐰘𐰃𐱁: 𐰆𐰞𐰺𐰽𐰺: 𐰋𐰭𐰏𐰇: 𐰃𐰠: 𐱃𐰆𐱃𐰀: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰲𐰃: 𐰾𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰸𐰺𐰴𐰴: 𐰾𐰤: 𐰀𐰲𐰾𐰺: 𐱃𐰆𐰽𐰴: 𐰇𐰢𐰕: 𐰾𐰤: 𐰋𐰃𐰼: 𐱃𐰆𐰑𐰽𐰺: 𐰀𐰲𐰾𐰴: 𐰇𐰢𐰕: 𐰾𐰤: 𐰦𐰍𐰭𐰣: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰃𐰏𐰓𐰢𐱁: 𐰴𐰍𐰣𐰭𐰣: | BİLMeZ: KİŞİ: OL: SaBıG: aLıP: YaGuRU: BaRıP: ÖKüŞ: KİŞİ: ÖLTüG: OL: YiRGerÜ: BaRSaR: TÜRK: BODuN: ÖLTeÇİ: SeN: ÖTÜKeN: YİR: OLuRuP: aRKıŞ: TİRKiŞ: ISaR: NeŊ: BUŊuG: YoK: ÖTÜKeN: YIŞ: OLuRSaR: BeŊGÜ: İL: TUTA: OLuRTaÇI: SeN: TÜRK: BODuN: TOKuRKaK: SeN: AÇSaR: TOSıK: ÖMeZ: SeN: BİR: TODSaR: AÇSıK: ÖMeZ: SeN: aNTaGıŊıN: ÜÇÜN: İGiDMiŞ: KaGaNıNGıN: | cahil kişiler, bu ,sözleri duyup, (Çin'e) yakın gidip çok sayıda öldünüz. O yere doğru gidersen, (ey) Türk halkı, öleceksin! Ötüken ülkesinde oturup (buradan) kervanlar gönderirsen, hiçbir derdin olmaz. Ötüken dağlarında oturursan sonsuza kadar devlet sahibi olup hükmedersin. (Ey) Türk halkı! (Sen) tok gözlüsün: Acıkırsan doyacağını düşünmezsin, bir (de) doyarsan (tekrar) acıkacağını düşünmezsin. Öyle olduğun için (seni) besleyip doyurmuş olan hakanlarının |
| K7 | 𐰽𐰉𐰃𐰤: 𐰞𐰢𐱃𐰃𐰤: 𐰘𐰃𐰼: 𐰽𐰖𐰆: 𐰉𐰺𐰑𐰍: 𐰴𐰆𐰯: 𐰦𐰀: 𐰞𐰴𐰦𐰍: 𐰺𐰞𐱃𐰍: 𐰦𐰀: 𐰴𐰞𐰢𐱁𐰃: 𐰘𐰃𐰼: 𐰽𐰖𐰆: 𐰸𐰆𐰯: 𐱃𐰆𐰺𐰆: 𐰇𐰠𐰇: 𐰖𐰆𐰺𐰖𐰆𐰺: 𐰼𐱅𐰏: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸𐰃𐰤: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰇𐰕𐰢: 𐰸𐰆𐱃𐰢: 𐰉𐰺: 𐰇𐰲𐰇𐰤: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐰯: 𐰖𐰸: 𐰲𐰃𐰍𐰪: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰸𐰆𐰯: 𐰸𐰆𐰉𐰺𐱃𐰑𐰢: 𐰲𐰃𐰍𐰪: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰉𐰖: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰰𐰇𐱁: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐰕𐰆: 𐰉𐰆: | SaBIN: aLMaTIN: YİR: SaYU: BaRDıG: KOP: aNDA: aLKıNTıG: aRıLTıG: aNDA: KaLMıŞI: YİR: SaYU: KOP: TORU: ÖLÜ: YORıYUR: eRTiG: TeŊRİ: YaRLıKaDUKIN: ÜÇÜN: ÖZüM: KUTuM: BaR: ÜÇÜN: KaGaN: OLuRTuM: KaGaN: OLuRuP: YOK: ÇIGaYN: BODuNuG: KOP: KUBRaTDıM: ÇIGaYN: BODuNuG: BaY: KILDıM: aZ: BODuNuG: ÖKÜŞ: KILDıM: aZU: BU: | sözlerini (dinlemeden, rızalarını) almadan her yere gittin, oralarda hep mahvoldun (ve) tükendin. Oralarda (nasılsa sağ) kalmış olanlarınız (da) her yönde bitkin ve mecalsiz bir halde yürüyor idiniz. Tanrı lGtufkar olduğu için, kendimin (de) talihim olduğu için (hakan olarak) tahta oturdum. Tahta oturup yoksul (ve) fakir halkı hep derleyip topladım. Fakir halkı zengin yaptım, az halkı çok yaptım. (Acaba bu) |
| K8 | 𐰽𐰉𐰢𐰑𐰀: 𐰃𐰏𐰓: 𐰉𐰺: 𐰍𐰆: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰉𐰆𐰣𐰃: 𐰾𐰃𐰓𐰭: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐱅𐰃𐰼𐰯: 𐰃𐰠: 𐱃𐰆𐱃𐰽𐰴𐰭𐰣: 𐰉𐰆𐰦𐰀: 𐰆𐰺𐱃𐰢: 𐰖𐰭𐰞𐰯: 𐰇𐰠𐰾𐰚𐰭𐰤: 𐰘𐰢𐰀: 𐰉𐰆𐰦𐰀: 𐰆𐰺𐱃𐰢: 𐰤𐰭: 𐰤𐰭: 𐰽𐰉𐰢: 𐰼𐰾𐰼: 𐰋𐰭𐰏𐰇: 𐱃𐱁𐰴𐰀: 𐰆𐰺𐱃𐰢: 𐰭𐰺: 𐰚𐰇𐰼𐰇: 𐰋𐰃𐰠𐰭: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰢𐱃𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰋𐰇𐰓𐰚𐰀: 𐰚𐰇𐰼𐰏𐰢𐰀: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐰏𐰇: 𐰖𐰭𐰡𐰲𐰃: 𐰾𐰃𐰕: 𐰴𐰭𐰢: | SaBıMDA: İGiD: BaR: GU: TÜRK: BeGLeR: BODuN: BUNI: eŞİDiŊ: TÜRK: BODuNuG: TİRiP: İL: TUTSıKıŊıN: BUNDA: URTuM: YaŊıLıP: ÖLSiKiŊiN: YiME: BUNDA: URTuM: NeŊ: NeŊ: SaBıM: eRSeR: BeŊGÜ: TaŞKA: URTuM: aŊaR: KÖRÜ: BİLiŊ: TÜRK: aMTI: BODuN: BeGLeR: BÖDKE: KÖRüGME: BeGLeR: GÜ: YaŊıLTaÇI: SİZ: KaŊıM: | özlerimde yalan var mı! (Ey) Türk beyleri (ve) halkı, bunu işitin! Türk halkı (senin) dirilip (nasıl) devlet sahibi olacağını buraya hakkettim; yanılıp (nasıl) öleceğini de buraya hakkettim. (Söyleyecek) her ne sözüm (var) ise (bu) ebedı taşa hakkettim. Ona bakarak (bu sözleri) öğrenin. (Ey) sadık Türk halkı (ve) beyleri, bu devirde (bana) tabi olan beyler, (sizler) mi yanılacak, hata edeceksiniz? (Babam) |
| K9 | 𐰴𐰍𐰣: 𐰲𐰢: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰸𐰃𐰦𐰀: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰉𐰆𐰞𐰭𐰑𐰴𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰃𐱅𐰢𐰾----: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰘𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸: 𐰇𐰲𐰤: 𐰇𐰕𐰢: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰸𐰢𐰀: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰉𐰆𐰞𐰭𐰑𐰴𐰃: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰍: 𐰃𐱅𐰓𐰢: 𐰘𐰺𐱅𐰓𐰢: ----𐰃----: 𐰴𐰃𐰡𐰢: 𐰢𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰏𐰾: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: 𐰴𐰕𐰢𐰃𐰣: ----: 𐰼𐱅𐰃𐰭𐰇: 𐰆𐰞𐰍: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰤: 𐰞𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰏𐰾: 𐰴𐰍𐰣: | KaGaN: eÇiM: KaGaN: OLuRTUKINDA: TÖRT: BULuŊDaKI: BODuNıG: BUNÇA: İTMiŞ----: TeŊRİ: YaRLıKaDUK: ÜÇüN: ÖZüM: OLuRTUKuMA: TÖRT: BULuŊDaKI: BODuNıG: İTDiM: YeReTDiM: ----İ----: KILDıM: MeN: TÜRGiŞ: KaGaNKA: KıZıMIN: ----: eRTİŊÜ: ULuG: TÖRÜN: aLI: BİRTiM: TÜRGiŞ: KaGaN: | hakan, amcam Hakan tahta oturduklarında dört bucaktaki halkları defalarca tanzim etmiş ... Tanrı lütfettiği için, tahta oturduğumda (ben de) dört bucaktaki halkları tanzim ettim (ve) düzene soktum ... yaptım. Ben Türgiş hakanına kızımı pek büyük (bir) törenle alıverdim. Türgiş hakanı(nın) |
| K10 | 𐰶𐰃𐰕𐰃𐰣: 𐰼𐱅𐰃𐰭𐰇: 𐰆𐰞𐰍: 𐱅𐰇𐰘𐰇𐰤: 𐰆𐰍𐰞𐰢𐰀: 𐰞𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: ----: 𐰼𐱅𐰃𐰭𐰇: 𐰆𐰞𐰍: 𐱅𐰇𐰘𐰇𐰤: 𐰞𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: 𐰖----𐱅: 𐰼𐱅𐰇𐰼𐱅𐰢: ----: 𐰉𐱁𐰞𐰍𐰍: 𐰘𐰇𐰚𐰦𐰼𐱅𐰢: 𐱅𐰃𐰕𐰠𐰏𐰏: 𐰾𐰇𐰚𐰼𐱅𐰢: 𐰇𐰕𐰀: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰽𐰺𐰀: 𐰘𐰼: 𐰖𐰺𐰞𐰴𐰑𐰸: 𐰇𐰲𐰤: | KIZIN: eRTİŊÜ: ULuG: TÖRÜN: OGLıMA: aLI: BİRTiM: ----: eRTİŊÜ: ULuG: TÖRÜN: aLI: BİRTiM: Ya----T: eRTÜRTüM: ----: BaŞLıGıG: YÜKüNTüRTüM: TİZLiGiG: SÖKüRTüM: ÜZE: TeŊRİ: aSRA: YiR: YaRLıKaDUK: ÜÇüN: | kızını (da) pek büyük (bir) törenle oğluma alıverdim ... pek büyük (bir) törenle alıverdim ... erdirdim. Dört bucaktaki halkları (tabi) kıldım. Başlılara baş eğdirdim, dizlilere diz çöktürdüm. Yukarıda gök aşağıda da yer lütfettiği için, |
| K11 | 𐰚𐰇𐰕𐰤: 𐰚𐰇𐰼𐰢𐰓𐰰: 𐰸𐰆𐰞𐰴𐰴𐰣: 𐰾𐰓𐰢𐰓𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰢𐰣: 𐰃𐰠𐰏𐰼𐰇: 𐰚𐰇𐰤: 𐱃𐰆𐰍𐰽𐰴𐰭𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐰏𐰼𐰇: ----𐰴𐰀: 𐰸𐰆𐰺𐰍𐰺𐰆: ----: 𐰽𐰺𐰃𐰍: 𐰞𐱃𐰆𐰣𐰃𐰤: 𐰇𐰼𐰭: 𐰚𐰇𐰢𐱁𐰃𐰤: 𐰶𐰃𐰺𐰍𐰍𐰞𐰍: 𐰸𐰆𐱃𐰖𐰃𐰤: 𐰚𐰃𐰤𐰠𐰏: 𐰾𐰏𐱅𐰃𐰾𐰃𐰤: 𐰇𐰕𐰠𐰚: 𐱃𐰃𐰤: 𐰑𐰍𐰺𐰃𐰤: 𐰴𐰺𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰃𐰤: | KÖZüN: KÖRMeDüK: KULKaKıN: eŞiDMeDüK: BODuNuMuN: İLGeRÜ: KÜN: TOGSıKıŊA: BİRiGeRÜ: ----KA: KURıGaRU: ----: SaRIG: aLTUNIN: ÜRüŊ: KÜMüŞİN: KIRGaGLıG: KUTaYIN: KİNLiG: iŞGiTİSİN: ÖZLüK: aTIN: aDGıRIN: KaRA: KİŞİN: | gözle görülmedik, kulakla işitilmedik (kadar çok) halkımı ileride gün doğusuna, güneyde gün ortasına, geride gün batısına, kuzeyde de gece ortasına kadar (uzanan geniş topraklarım üzerinde) yerleştirdim. San altınlarını, beyaz gümüşlerini, kenarlı ipek kumaşlarını, kokulu ipeklilerini; has atlarını, aygırlarını, kara samurlarını (ve) |
| K12 | 𐰚𐰇𐰚: 𐱅𐰘𐰭𐰃𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰰𐰢𐰀: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰢𐰀: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰆: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: 𐰃𐱅𐰃: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: ----: 𐰉𐰆𐰭𐰽𐰕: 𐰴𐰃𐰡𐰢: ----: ----𐰼𐱅𐰃: 𐰼𐰚𐰠𐰏: ----: 𐰨𐰀: 𐱅𐰇𐰢𐰤: 𐰆𐰍𐰞𐰃: ----𐰖𐰀: 𐰞𐰢𐰤: ----𐰇𐰤: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰏: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰦𐰀: ----: | KÖK: TeYeŊİN: TÜRÜKüME: BODuNuMA: KaZGaNU: BİRTİM: İTİ: BİRTiM: ----: BUŊSuZ: KILTıM: ----: ----RTİ: eRKLiG: ----: aNÇA: TÜMeN: OGLI: ----YA: aLMıN: ----ÜN: BeGLeRiG: BODuNuNDA: ----: | gök sincaplannı Türklerime ve halkıma kazanıverdim, ediniverdim ... dertsiz kıldım. Yukarıda Tanrı kudretli ... on bin ... beyleri (ve) halkı |
| K13 | 𐰘𐰢𐰀: 𐰃𐰏𐰓𐰭: 𐰢𐰏𐱅𐰢𐰭: 𐱃𐰆𐰞𐰍𐱃𐰢𐰭: 𐰆𐰞𐰺𐱃𐰢: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰋𐰏𐰠𐰼: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰢: ----: 𐱃: 𐰋𐰃𐰼𐱅𐰢: ----𐰇----: 𐰢𐱃𐰃𐰴𐰀: 𐱃𐱁𐰍: ----𐰇𐰼----: 𐰴𐰕𐰍𐰣𐰢𐰾: 𐰍𐰃𐰢𐰃𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣: ----𐰃: 𐰉𐰆: 𐰴𐰍𐰣𐰭𐰑𐰀: 𐰉𐰆: 𐰋𐰏𐰠𐰼𐰏𐰓𐰀: ----: ----: 𐰽𐰆𐰉𐰭𐰑𐰀: 𐰑𐰺𐰞𐰢𐰽𐰺: 𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰦𐰀: | YiME: İGiDiŊ: eMGeTMeŊ: TOLGaTMaŊ: OLuRTuM: TÜRK: BeGLeR: TÜRK: BODuNuM: ----: aT: BİRTiM: ----Ü----: aMTIKA: TaŞıG: ----ÜR----: KaZGaNMıŞ: aGIMIN: TÜRK: BODuN: ----I: BU: KaGaNıŊDA: BU: BeGLeRiGDE: ----: ----: SUBuŊDA: aDRıLMaSaR: TÜRK: BODuNuNTA: | da (iyi) besleyin; eza (ve) cefa etmeyin ... Türk beyler(im), Türk halkım ... ad verdim ... taşı ... kazanıp ... bu ... Bu hakanından (ve) bu beylerinden, (bu vatanından ayrılmazsan, ey) Türk (halkı), |
| K14 | 𐰇𐰕𐰭: 𐰓𐰏𐰇: 𐰚𐰇𐰼𐱅𐰲𐰃: 𐰾𐰤: 𐰋𐰏𐰀: 𐰚𐰃𐰼𐱅𐰲𐰃: 𐰾𐰤: 𐰉𐰆𐰭𐰽𐰕: 𐰉𐰆𐰡𐰲𐰃: 𐰾𐰤: 𐰦𐰀: 𐰚𐰃𐰾𐰼𐰀: 𐱃𐰉𐰍𐰲: 𐰴𐰍𐰦𐰀: 𐰋𐰓𐰕𐰲𐰃𐰏: 𐰸𐰆𐰯: 𐰚𐰠𐰇𐰼𐱅𐰢: 𐰢𐰤𐰭: 𐰽𐰉𐰢𐰣: 𐰾𐰃𐰢𐰑𐰃: 𐰃𐰲𐰼𐰚𐰃: 𐰋𐰓𐰕𐰲𐰃𐰏: 𐰃𐱃𐰃: 𐰭𐰺: 𐰑𐰨𐰍: 𐰉𐰺𐰴: 𐰖𐰺𐱃𐰓𐰢: 𐰃𐰲𐰃𐰤: 𐱃𐱁𐰃𐰤: 𐰑𐰨𐰍: 𐰋𐰓𐰕: 𐰆𐰺𐱃𐰆𐰺𐱃𐰢: 𐱃𐱁: 𐱃𐰆𐰶𐰃𐱃𐱃𐰢: 𐰚𐰇𐰭𐰠𐱅𐰚𐰃: 𐰽𐰉𐰢𐰣: 𐰆𐰺𐱃𐰆𐰺𐱃𐰢: | ÖZüŊ: eDGÜ: KÖRTeÇİ: SeN: eBGE: KİRTeÇİ: SeN: BUŊSuZ: BOLDaÇI: SeN: aNDA: KİSRE: TaBGaÇ: KaGaNDA: BeDiZÇİG: KOP: KeLÜRTüM: MeNiŊ: SaBıMıN: SIMaDI: İÇReKİ: BeDiZÇİG: ITI: aŊaR: aDıNÇıG: BaRK: YaRaTıDıM: İÇİN: TaŞIN: aDıNÇıG: BeDiZ: URTURTuM: TaŞ: TOKITTıM: KÖŊüLKeTİ: SaBıNıM: URTURTuM: | özünde iyilik göreceksin, evine gireceksin (ve) dertsiz olacaksın Ondan sonra Çin imparatorundan (pek) çok sanatçı getirttim. (Çin hakanı) benim sözümü kırmadı, (kendi) saray sanatkarlarını gönderdi. Onlara olağanüstü (bir) tapınak yaptırttım. İçini (ve) dışını olağanüstü resim ve heykellerle süslettiın. (Ebedi) taş kazdırttım, (üzerine) gönlümdeki sözlerimi hakkettirdim. |
| K15 | 𐰆𐰣: 𐰸: 𐰆𐰍𐰞𐰃𐰭𐰀: 𐱃𐱃𐰃𐰭𐰀: 𐱅𐰏𐰃: 𐰉𐰆𐰣𐰃: 𐰚𐰇𐰼𐰇: 𐰋𐰃𐰠𐰭: 𐰋𐰭𐰏𐰇: 𐱃𐱁: 𐱃𐰸𐰃𐱃𐰑𐰢: ----: 𐱃𐰸𐰃𐱃𐰑𐰢: 𐰋𐰃𐱅𐰃𐰓𐰢: ----: 𐰆𐰞: 𐱃𐱁: 𐰉𐰺𐰴𐰃𐰤: ----: | ON: oK: OGLIŊA: TaTIŊA: TeGİ: BUNI: KÖRÜ: BİLiŊ: BeŊGÜ: TaŞ: TOKITDıM: ----: TOKITDıM: BİTİDiM: ----: OL: TaŞ: BaRKIN: ----: | On-Ok oğullarına (ve onlara tabi) yabancılara kadar (hepiniz) bunu görün (ve) öğrenin. Ebedi taş hakkettirdim ................... hakkettirdim (ve) yazdırttım. Bunu görün (ve) öylece öğrenin. (O)· taş tapınağını ... |
Batı
| B1 | ----𐰇𐰕𐰀----: | ----ÜZE----: | ...üstte... |
| B2 | 𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣: 𐰆𐰲𐰀: 𐰉𐰺𐰑𐰃: | BİLGE: KaGaN: UÇA: BaRDI: | Bilge Kağan uçtu (öldü). |
| B3 | 𐰖𐰖: 𐰉𐰆𐰞𐰽𐰺: 𐰇𐰕𐰀: 𐱅𐰭𐰼𐰃: | YaY: BOLSaR: ÜZE: TeŊRİ: | yaz olsa, üstte Tanrı |
| B4 | 𐰚𐰇𐰋𐰼𐰏𐰾𐰃: 𐱅𐰼𐰲𐰀: 𐰨𐰀: 𐱃𐰴𐰃: | KöBüRGeSİ: öTeRÇE: aNÇA: TaKI: | bavulu (nasıl) gümbürderse, öylece, |
| B5 | 𐱃𐰍𐰑𐰀: 𐰾𐰃𐰍𐰆𐰣: 𐱅𐰾𐰼: 𐰨𐰀: | TaGDA: SIGUN: öTSeR: aNÇA: | dağlarda geyikler (nasıl) böğürürse, (öylece), |
| B6 | 𐰽𐰴𐰣𐰆𐰺: 𐰢𐰤: 𐰴𐰭𐰢: 𐰴𐰍𐰣: | SaKıNUR: MeN: KaŊıM: KaGaN: | yas tutuyorum. Babam (Hakanın?) |
| B7 | 𐱃𐱁𐰃𐰤: 𐰇𐰕𐰢: 𐰴𐰍𐰣: | TaŞIN: ÖZüM: KaGaN: | (mezar) taşını bizzat (ben) hakan ... |
| B8 | ---- | ---- | ... |
| B9 | ---- | ---- | ... |
Güneybatı
| ----𐰋𐰃𐰠𐰏𐰀: 𐰴𐰍𐰣: 𐰋𐰃𐱅𐰏𐰃𐰤: 𐰖𐰆𐰞𐰍: 𐱅𐰃𐰏𐰤: 𐰋𐰃𐱅𐰓𐰢: 𐰉𐰆𐰨𐰀: 𐰉𐰺𐰴𐰍: 𐰋𐰓𐰕𐰏: 𐰆𐰕𐰍: ----𐰴𐰍𐰣: 𐱃𐰃𐰾𐰃: 𐰖𐰆𐰞𐰍: 𐱅𐰃𐰏𐰤: 𐰢𐰤: 𐰖: 𐰺𐱃𐰸𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐱅: 𐰚𐰇𐰤: 𐰆𐰞𐰺𐰯: 𐰋𐰃𐱅𐰃𐰓𐰢: 𐰋𐰓𐰕𐱅𐰢: 𐰖𐰍----: | ---- BİLGE: KaGaN: BİTiGİN: YOLuG: TİGiN: BİTiDiM: BUNÇA: BaRKıG: BeDiZiG: UZuG: ----KaGaN: aTISI: YOLuG: TİGiN: MeN: aY: aRTUKI: TÖRT: KÜN: OLuRuP: BİTİDiM: BeDiZeTiM: YaG----: | ... Bilge hakan kitabesini (ben) Yolluğ Tiğin yazdım. Bunca binayı, resim ve heykelleri, süslemeleri ... Hakanın yeğeni Yolluğ Tiğin, ben, bir ay ve dört gün oturup yazdım, süsledim (ve yarattım?). |
Kaynaklar(𐰴𐰖𐰣𐰴𐰞𐰺):
Bilge Kağan Yazıtı - Vikipedi (wikipedia.org)Orhun Yazıtları, Bilge Kağan Anıtı Metni (archive.org)
Tekin, T. (1988). Orhon Yazıtları. İstanbul: Simurg Yayınevi